Yeraltındaki “Dağlar”: Yerkürenin Derinliklerinde Gizlenen Devasa Yapılar
Not: Grafik ölçekli değildir.
Yeryüzündeki dağlar, insanlık tarihi boyunca merak uyandıran doğal yapılar olmuştur. Ancak Princeton Üniversitesi’nden bir grup araştırmacının yaptığı son çalışmalar, yeryüzündeki bu görkemli dağların yanı sıra yerkürenin derinliklerinde de devasa “dağlar” olduğunu ortaya koymuştur. Wenbo Wu, Sidao Ni ve Jessica Irving tarafından yapılan araştırmanın sonuçları Science‘ta yayımlanmıştır.
Yerküre üç ana katmandan oluşur: yerkabuğu, manto ve çekirdek. Ancak yerbilimciler tarafından tespit edilmiş başka katmanlar da vardır. Örneğin yerkabuğunun yaklaşık 660 kilometre altındaki katman gibi. Bu katman, bilimsel literatürde “660 km sınırı” olarak anılır ve mantoyu yukarı ve aşağı manto olarak ikiye ayırır.
660 Km Sınırının Sırrı: Yerkürenin Derinliklerindeki Gizemli Katman
Araştırmacılar 660 km sınırının yapısını incelemek için sismik verileri kullanmışlardır. Tıpkı ışık ışınlarının bir ortamdan diğerine geçerken kırılmaya ve yansımaya uğraması gibi deprem dalgaları da bir ortamdan diğerine geçerken yansır ve kırılırlar. Bu nedenle, sismik verileri analiz ederek yerkürenin içindeki katmanlar hakkında bilgi edinmek mümkündür. Özellikle büyük depremler sırasında ortaya çıkan deprem dalgaları bu konuda çok yararlıdır. Richter ölçeğine göre büyüklüğü 7,0’nin üzerinde olan depremler sırasında yayılan dalgalar, Dünya’nın çekirdeğinin içinden geçerek gezegenin diğer tarafına ulaşabilecek kadar güçlüdür.
Araştırmacıların elde ettiği sonuçlar, 660 km sınırının oldukça pürüzlü bir yapıya sahip olduğunu göstermiştir. Yeryüzünün bazı bölgelerinin daha düz, bazı bölgelerinin ise daha engebeli olması gibi, bu katmanda da hem görece düz hem de görece engebeli alanlar vardır. Araştırmacılar, yaptıkları analizlerin hassas yükseklik tespitine izin vermediğini ancak bu katmandaki bazı “dağların” yeryüzündekilerden bile daha büyük olabileceğini belirtmişlerdir.
Yerkürenin Derinliklerindeki Dağlar: Büyüklükleri ve Önemleri
Yeryüzündeki dağlar, coğrafi yapıya ve doğal güzelliklere sahip oldukları için insanların ilgisini çekerler. Ancak yerkürenin derinliklerindeki devasa “dağlar”, yeryüzündekilerden çok farklı ama bir o kadar da önemli bir yapıya sahiptir. Bu yapılar, dünya üzerinde oluşan jeolojik hareketlerin ve süreçlerin anlaşılmasına ve gelecekte meydana gelebilecek depremlerin tahmin edilmesine yardımcı olmaktadır.
Özetle: Yeraltındaki Dağlar
Princeton Üniversitesi’nden araştırmacıların yaptığı son çalışmalar, yeryüzündeki dağlar kadar etkileyici ve önemli olan yerkürenin derinliklerindeki devasa “dağları” ortaya çıkarmıştır. 660 km sınırı olarak bilinen katman, mantoyu yukarı ve aşağı manto olarak ikiye ayırır ve oldukça pürüzlü bir yapıya sahiptir. Bu yapılar, dünya üzerindeki jeolojik hareketleri anlamaya ve gelecekte meydana gelebilecek depremleri tahmin etmeye yardımcı olmaktadır.