Yapay Zekâ Teknolojisi Eğitimi Şekillendiriyor
Günümüzde yapay zekâ teknolojileri akıllı cihazlardan bilgisayar yazılımlarına, hastalık teşhisinden otomasyon sistemlerine birçok alanda yaygın biçimde kullanılıyor.Gün geçtikçe popülerliği artan yapay zekâ teknolojileri eğitimde de kullanılmaya başlandı. Türkiye’de yapay zekâ alanı ile ilgili farkındalığın artırılması ve bu teknolojinin eğitimde kullanılması üzerine çalışan bilim insanlarından biri de İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve İTÜ Yapay Zekâ ve Veri Bilimi Uygulama Araştırma Merkezi Genel Müdürü Doç. Dr. Berk Canberk.
Biz de Doç. Dr. Berk Canberk ile eğitimde yapay zekâ konusu üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik.
TÜBİTAK Bilim Genç: Sizi tanıyabilir miyiz?
Doç. Dr. Berk Canberk: 1980 yılında İstanbul’da doğdum. Saint Michel Fransız Lisesini bitirdikten sonra lisans eğitimimi İTÜ Elektrik Mühendisliği Bölümünde tamamladım. Yüksek lisansımı İsveç’teki Chalmers Teknoloji Üniversitesi Haberleşme Mühendisliği Bölümünde yaptım. Doktoramı ise İTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümünden aldım. ABD’deki Georgia Teknoloji Enstitüsü Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği Bölümünde doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştım. Halen İTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümünde bilimsel araştırmalarıma devam ediyorum. Aynı zamanda İTÜ Bilgisayar Bilişim Fakültesi ArGe’den sorumlu dekan yardımcısı ve İTÜ Yapay Zekâ ve Veri Bilimi Uygulama Araştırma Merkezinin (İTÜ Aİ) genel müdürlüğü görevlerini de yürütüyorum.
TÜBİTAK Bilim Genç: Çalışma alanlarınızdan bahseder misiniz?
Doç. Dr. Berk Canberk: Yeni nesil haberleşme ağları, 5G, nesnelerin interneti, döner kanatlı insansız hava araçları arası iletişim ve yapay zekâ temelli akıllı haberleşme sistemleri üzerine araştırmalar yürütüyorum. Tüm bu haberleşme sistemlerini oluşturan cihazlar ve kanallar arasında uyulması gereken akıllı kurallar ve yeni protokoller geliştiriyor ve bu yeni sistemlerin performanslarının yönetilmesi konularında yapay zekâ tabanlı çalışmalar yapıyorum.
TÜBİTAK Bilim Genç: Yapay zekâ teknolojisi nedir?
Doç. Dr. Berk Canberk: Yapay zekâ, insan zekâsı kullanılarak yapılan işlerin bilgisayarlar ve algoritmalar aracılığı ile gerçekleştirilmesidir. Yani yapay zekâ teknolojisi, tanımlanan görevleri yerine getirmek için insan zekâsını taklit eden ve topladığı bilgiye göre kendisini yenileyebilen sistem veya makine anlamına gelir. Başka bir ifadeyle, bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrolündeki bir robotun çeşitli faaliyetleri zeki canlılara benzer şekilde yerine getirme yeteneğidir.
TÜBİTAK Bilim Genç: Yapay zekâ teknolojisinin eğitimde kullanılması ne gibi kolaylıklar sağlayabilir?
Doç. Dr. Berk Canberk: Ortaokul ve lise çağında olan gençlerin gelecekte yapay zekâ teknolojilerini kullanırken zorlanmamaları ve bu teknolojileri geliştirebilmeleri için yapay zekâ ile ilgili kavramların eğitim müfredatında yer alması ve bu konuyu erken yaşta öğrenmeleri bir hayli önemli.
Yapay zekâ teknolojileri kullanılarak öğrencilerle ilgili veriler analiz edilebilir ve bu analizden elde edilecek bilgi ile öğrenciye özel eğitim yöntemleri oluşturulabilir. Ayrıca öğrencilerin bireysel ve grup içi etkileşimleri ölçülerek onlara rehberlik edilebilir. Yapay zekâ teknolojileri ile öğrencilerin duygudurumları ve herhangi bir konuya ya da olaya verdikleri tepkiler belirlenebilir; her derse özel, sorulara cevap verebilecek yardımcı rehber robot (chatbot) uygulamaları geliştirilebilir. Ayrıca öğrenme güçlüğü olan öğrenciler erken aşamada belirlenerek bu öğrencilere özel çözümler üretilebilir. Öğrencilerin bilgi seviyesinin otomatik olarak değerlendirilmesi amacıyla yapay zekâ tabanlı test üretme ve değerlendirmeye yönelik projeler de geliştirilebilir.
TÜBİTAK Bilim Genç: Yapay zekânın eğitimde kullanılması konusunda yürüttüğünüz projeden bahseder misiniz?
Doç: Dr. Berk Canberk: İTÜ Yapay Zekâ ve Veri Bilimi Uygulama Araştırma Merkezi araştırmacıları olarak İTÜ Natuk Birkan Ortaokulunda “Algoritma nedir?” sorusuyla bir proje başlattık. Projemizde, gözetimli öğrenme (örneğin bir öğretmen eşliğinde) ve algoritma tabanlı gözetimsiz öğrenme konularının temel yapılarını ve işleyiş mekanizmalarını ele alan bir pilot müfredat uygulaması gerçekleştirdik. Geliştirdiğimiz müfredattaki derslerin amacı öğrencilere yapay zekâ kavramını anlatarak takım çalışması ile bir proje geliştirmelerini sağlamak, öğrencilerin problem çözme, eleştirel düşünme, iletişim ve yaratıcılık becerilerini geliştirmekti. Öğrencilerin bu becerilere sahip olmasının ileride iş hayatında kendilerine kolaylık sağlayacağını düşünüyoruz.
TÜBİTAK Bilim Genç: Yapay zekâ alanında çalışmak isteyen gençlere neler tavsiye edersiniz?
Doç. Dr. Berk Canberk: Yapay zekâ, geleceğimize yön verecek tüm teknolojilerin altyapısı olma özelliğini taşıyor. Bu nedenle gençlerimiz bu teknolojiye karşı sürekli merak içinde olsunlar ve yenilikleri takip etsinler. Yapay zekâ ile ilgili çalışmalar yapabilmek için temel olarak matematik, istatistik, optimizasyon, makine öğrenmesi, veri madenciliği, derin öğrenme gibi bilim konularına ilgi duymak gerekiyor. Gençlerimiz psikolojiden ekonomiye, elektrik-elektronikten kontrol-otomasyona, dil biliminden kablosuz haberleşmeye, siber güvenlikten görüntü işlemeye birçok uygulama alanına sahip olan yapay zekâ teknolojilerinin yalnızca iyi birer kullanıcısı değil, aynı zamanda bu teknolojinin üreticisi olmak için de sürekli kendilerini geliştirsinler ve eğitsinler.