Beyin ve Susuzluk
Su İhtiyacımızı Nasıl Anlarız?
Vücudumuzdaki suyun dengede olması, sağlıklı bir şekilde işlevlerini sürdürebilmesi için oldukça önemlidir. Su azalmaya başladığında vücutta bir takım değişiklikler meydana gelir. Kan hacmi azalır, kan basıncı değişir ve ozmotik denge bozulur. Bu durum, besinlerin hücrelere taşınmasını ve hücrelerin pH seviyelerinin ayarlanmasını etkiler. Ayrıca su, vücut sıcaklığının düzenlenmesi, eklemlerde kayganlığın sağlanması, sindirim sisteminin düzgün çalışması ve toksinlerin atılması gibi birçok hayati işlev için gereklidir. Peki, vücudumuzda su miktarı azaldığında beynimiz bunu nasıl algılar?
Beynin ön kısmında, beyin omurilik sıvısı içeren ventriküllerin (Açıklık olarak da bilinir.) yanında lamina terminalis adı verilen ve gri maddeden oluşan bir bölge bulunur. Bu bölge, yeterince su içmediğimizde susuzluk hissetmemizi sağlar. Lamina terminalis, iki özelliği sayesinde bunu başarır. Birincisi, lamina terminalis‘teki bazı sinir hücreleri, kan-beyin bariyerinin dışında bulunur. Kan-beyin bariyeri, sinir hücrelerinin beslenmesini sağlayan bir yapıdır ancak oldukça seçici geçirgendir. Bu nedenle çevrelediği hücrelerin kandaki her madde ile etkileşime girmesine izin vermez. Ancak lamina terminalis‘teki hücreler, bu bariyer dışında olduğu için kandaki maddeler ile etkileşime geçerek kandaki hormon gibi uyarılara cevap verebilir. İkincisi, bu sinir hücrelerinde yüksek tuz derişimlerini tespit eden ozmoreseptörler bulunur. Vücuttaki sıvı dengesini ayarlayan ozmoreseptörler, özellikle de tuz derişimini belirleyen sodyum (Na+) iyonu derişimindeki değişikliklere oldukça duyarlıdır. Lamina terminalis‘teki hücreler, kandaki iyon derişimi -özellikle de sodyum (Na+) iyonu derişimi- değişikliklerini ve sıvı miktarının azalmasıyla meydana gelen basınç ve hacim değişikliklerini tespit ederek susuzluk hissetmemizi sağlar.
Sözlük:
Derişim:Bir ortamdaki bir maddenin, ortamın kütle veya hacmine oranıdır, konsantrasyon olarak da bilinir.
Gri madde:Miyelin kılıfı olmayan, diğer merkezi sinir sistemi hücrelerinin bulunduğu yapıdır.