Seyahat Hastalıklarına Dikkat: Seyahatiniz Zehir Olmasın!
“Seyahat” denildiğinde aklımıza ilk olarak yeni yerler görme, yeni insanlar tanıma fırsatı gelir. Araştırmalar zihin tazelemek ve yenilenmek amacıyla yapılan seyahatlerin ruh sağlığımıza iyi geldiğini gösteriyor. Peki, seyahat etmenin kimi zaman sağlığımız için tehdit oluşturabileceğini biliyor muydunuz?
Ülkeler arası yolculuk yapan kişi sayısı her geçen yıl artıyor. Buna bağlı olarak bulaşıcı hastalıklar bir ülkeden başka bir ülkeye taşınabiliyor ve bağışıklık geliştirmedikleri mikroorganizmalara maruz kalan insanlar hasta olabiliyor. Seyahat eden kişi sayısındaki artışın beraberinde çeşitli hastalıkları getirmesi “seyahat tıbbı” kavramının ortaya çıkmasına sebep oldu.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre ülkeler arası yolculuk yapan kişi sayısının 2030’da yaklaşık iki milyar olması bekleniyor.
En sık görülen bulaşıcı seyahat hastalıkları arasında sıtma, hepatit A, B ve C, sarıhumma, menenjit, kolera ve tifo bulunuyor. Bulaşıcı hastalıklarda bulaşıcı etmenlere maruz kalındıktan sonra hastalığın ne kadar süre sonra ortaya çıkacağı ve ciddiyeti seyahat eden kişinin yaşına, cinsiyetine ve sağlık durumuna, çevre koşullarına ve mikroorganizmanın türüne bağlı olarak değişebiliyor. Bulaşıcı hastalıkların yanı sıra jet lag (uyku ritminin bozulması), güneş yanıkları, böcek sokmaları ve yılan ısırmaları, hareketsiz kalmaya bağlı hastalıklar da seyahat ile ilişkili. Seyahat hastalıklarının takip edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması ise hayli önemli.
Seyahat Edeceğiniz Yerle İlgili Sağlık Risklerini Öğrenin
Eğer yakın zamanda yurt dışına seyahat planınız varsa gideceğiniz yerin iklim koşullarını ve mevsimini, konaklama sürenizi, yapmayı planladığınız etkinlikleri ve o bölgede görülen bulaşıcı hastalıkları göz önünde bulundurarak çeşitli önlemler almanız, seyahatinizi sağlık açısından sorun yaşamadan tamamlamanıza yardımcı olabilir. Ülkemizde Sağlık Bakanlığının seyahat sağlığı hizmetlerinin internet sitesinden ve seyahat sağlığı merkezlerinden seyahat etmeyi planladığınız bölgelerde karşılaşılabileceğiniz sağlık riskleri ve korunma önerileri konusunda bilgi alabilir, seyahat sağlığı merkezlerinde gerekli aşıları yaptırabilirsiniz.
Aşılanma hepatit A ve B, tüberküloz, suçiçeği, kolera, tifo gibi hastalıklara karşı koruyucu yöntemlerden. Aşıların vücutta bağışıklık oluşturması için belirli bir süreye ihtiyaç duyulduğundan seyahat etmeyi planladığınız bölgeyle ilgili sağlık risklerini seyahatinizden en az 4-8 hafta önce öğrenmeniz tavsiye ediliyor. Ancak seyahatinize birkaç gün kalmış olsa dahi bilgi almak ve koruyucu ilaç uygulamasına başlamak için sağlık kurumlarına başvurmanız hayli önemli.
Sıtma gibi bazı riskli seyahat hastalıklarından korunmada kullanılan bir aşı henüz bulunmuyor.
Afrika’da Safari, Uzak Doğu’da Tropik Ormanları Keşif
Kenya, Tanzanya ya da Güney Afrika’da safariye katılmayı düşünüyorsanız sarıhumma, tifo, hepatit aşılarını yaptırmak ve sıtmaya karşı ilaç tedavisine başlamak gerekiyor.
Afrika’nın dışında Tayvan, Kamboçya gibi bazı Güneydoğu Asya ülkeleri ve Pasifik Okyanusu’ndaki bazı tropik adalar sıtma açısından riskli seyahat bölgelerinden birkaçı. Hastalık dişi anofel sivrisineğinin ısırığıyla bulaştığı için böcek kovucu kullanmak, vücudun büyük kısmını örten kıyafetler giymek, sivri sineklerden arınmış bir mekanda uyumak ya da uyurken cibinlik kullanmak gibi sivrisinek ısırıklarına karşı alınacak önlemler ile hastalıktan korunabilirsiniz. Sıtma riski olan bölgede seyahat eden kişilerin yüksek ateş veya grip benzeri belirtiler ile karşılaşmaları durumunda hemen tıbbi yardım alması geriyor.
2015’te Brezilya’da görülen büyük salgından sonra özellikle uluslararası seyahatler ile yayılarak küresel ölçekte tehdit oluşturan Zika virüsü için önleyici aşı ya da ilaç bulunmuyor. Bu hastalığın bulaşmasına sivrisinekler yol açtığı için sıtmada olduğu gibi sivrisineklerden korunma yöntemleri Zika ile mücadelede etkili oluyor.
Yurt dışından Türkiye’ye seyahatlerde ise yolcular özellikle Tokat, Sivas ve çevre illerde Kırım-Kongo kanamalı ateşi; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde tifo, brusella, dizanteri, sıtma gibi bulaşıcı hastalıklar konusunda uyarılıyor.
Seyahatte Uyulması Gereken Sağlık Kuralları Neler?
Seyahat sırasında ve sonrasında sağlık problemleri yaşanmaması için uyulması gereken temel kuralları şöyle özetleyebiliriz:
. Seyahat öncesinde gidilecek bölgeye dair araştırma yaparak gerekli sağlık tedbirlerini alın.
. İçtiğiniz suların güvenilirliğinden emin olun, mümkün olduğunca kapalı suları tüketin.
. Ellerinizi sık sık yıkayın.
. Çiğ, iyi pişmemiş ve sokakta satılan yiyecekleri tüketmemeye dikkat edin.
. Haşerelere karşı koruyucu önlem alın.
. Sokak hayvanları ile temastan kaçının.
Her ne kadar seyahat planı ve tıbbi önlemler ile seyahat hastalıklarının önüne geçilmeye çalışılsa da zaman zaman öngörülemeyen salgınlara ve afetlere bağlı bulaşıcı hastalıklar ortaya çıkabiliyor. Ülkeler arası yolculuk yapacaksanız farklı bölgelerdeki enfeksiyon risk haritasını, güncel durumu ve gerekli aşıları Dünya Sağlık Örgütünün ve Sağlık Bakanlığının seyahat sağlığı hizmetlerinin internet sitelerinden takip edebilirsiniz.
-
Chen, C. & Petrick, J, “Health and Wellness Benefits of Travel Experiences A Literature Review“, Journal of Travel Research, Cilt 52, Sayı 6, s. 709-719, 2013.