barkinakgulll/iStock.com
Salda Gölü, Mars Araştırmalarına Katkı Sağlıyor
NASA, 2019 yılında Mars ile ilgili keşif ve araştırma yapmak amacıyla Mars Reconnaissance Orbiter uzay aracını Kızıl Gezegen’in yörüngesine gönderdi. Uzay aracı tarafından elde edilen veriler, Jezero Krateri’nde geçmişte bir göl bulunduğunu ve çevresinde karbonat minerallerinin olduğunu gösterdi. Jezero Krateri’nde keşfedilen karbonat mineralleri Mars’ta bir zamanlar yaşam olduğuna işaret ediyor.
Purdue Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesinden araştırmacılar da Jezero Krateri’nde yaşayan mikroorganizmalar ve onların sebep olduğu değişimler ile jeolojik oluşumları daha iyi anlayabilmek için 2019 yılında Salda Gölü’nün kıyı kesimlerinde ve çevresinde bir araştırma gerçekleştirdi. Çünkü Salda Gölü dünya üzerinde karbonat minerallerini içeren nadir göllerden biri. Diğer yandan Salda Gölü ile Jezero Krateri’nde yer alan deltaların oluşum şekilleri de birbirine benziyor.
Salda Gölü (solda) ve Jezero Krateri (sağda)
Salda Gölü’nde yapılan araştırmalar sonucu elde edilen koyu tonlu sedimentlerin (tortul tabaka) ana kayaların dik yüzeylerinin aşınması sonucu oluştuğu, açık renkli sedimentlerin ise hidromanyezit mineralinden (karbon, oksijen, magnezyum ve hidrojenden oluşan bir mineral) oluştuğu anlaşıldı.
tunart/iStock.com
Hidromanyezit mineralleri milyonlarca mikroorganizma tarafından çökeltilen karbonatın meydana getirdiği mikrobiyalitlerden oluşur. Mikrobiyalitler, mercan resiflerine benzer yapılardır.
Bilim insanları Salda Gölü’nden elde edilen hidromanyezit minerallerinin kimyasal yapısının Jezero Kriteri’ndeki karbonat minerallerininki ile benzer olabileceğini düşünüyor. Bu durum Jezero Krateri’nde bir zamanlar mikroorganizmaların aktif olduğunu gösteriyor.
Jezero Krateri’ndeki delta oluşumu ise kraterde bir zamanlar gölün var olduğu düşüncesini destekliyor. Yapılan araştırmalar aynı zamanda Salda Gölü’nün deltalarını meydana getiren, çevredeki ana kayanın aşınması sonucunda oluşan birikintilerle dolu alüvyon yelpazelerinin de yine Jezero Krateri’ndeki alüvyon yelpazelerine benzediğini gösteriyor. Bilim insanları Salda Gölü’nün alüvyon yelpazelerindeki kaya parçalarının incelenmesiyle Jezero Krateri’ndeki deltalar hakkında daha fazla bilgi edinilebileceğini düşünüyorlar.
Jezero Krateri’ndeki alüvyal yelpaze. Alüvyon yelpazesi; kum, çakıl ve silt gibi daha küçük tortuların oluşturduğu yelpaze şeklindeki birikintilerdir.
18 Şubat 2021 tarihinde Jezero Krateri’ne iniş yapan NASA’nın Perseverance uzay aracı ise Jezero Krateri’nden kaya ve regolitler toplayacak. Toplanan örnekler gelecekte Mars’a gönderilecek uzay araçlarıyla Dünya’ya getirilecek. Böylece Salda Gölü ile Jezero Krateri arasındaki benzerlikler hakkında daha net sonuçlar elde edilebilecek.
Sözlük:
Regolit:İçinde toz, toprak, kaya parçaları gibi materyaller bulunan yapılar.