Rüzgârölçer Tasarlayalım
Bilmekte Fayda Var!
Bilim insanları, günlük hava tahmini için çeşitli gözlemler ve ölçümler yapar. Bunların arasında rüzgâr hızı ölçümleri de vardır.
Rüzgâr Nedir? Rüzgâr Nasıl Oluşur?
Yatay yönde meydana gelen hava hareketine rüzgâr denir. Rüzgârı göremeyiz ama çevremizdeki etkilerini hissederiz. Atmosferdeki iki nokta arasında basınç farkı oluştuğunda yüksek basınçlı noktadan düşük basınçlı noktaya doğru bir hava akımı başlar. Böylece rüzgâr ortaya çıkar.
Rüzgâr Çeşitleri Nelerdir?
Rüzgârlar hızlarına göre farklı isimler alır: bora, kasırga, fırtına…
Rüzgârın Hızı Neyle Ölçülür?
Rüzgârın hızını ölçen aletlere anemometre (rüzgârölçer) denir.
Tasarla ve Yap köşesinin bu projesinde rüzgârölçer tasarlıyoruz.
Nelere İhtiyacımız Var?
- 1 adet 9 cm x 17 cm boyutlarında duralit
- 2 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 9 cm boyutlarında tahta
- 1 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 24 cm boyutlarında tahta (Bir ucunda 0,5 cm çapında bir delik olmalı.)
- 1 adet 2 cm uzunluğunda vida
- 2 adet tahta çubuk (dondurma çubuğu ya da tahta dil basacağı)
- 2 adet pinpon topu
- 1 adet dinamo
- 1 adet kırmızı krokodil kablo
- 1 adet siyah krokodil kablo
- Silikon tabancası ve silikon
- Çift taraflı bant
- Multimetre
- Mini testere
- Makas veya maket bıçağı
- Tornavida
- Cetvel
- Kalem
Uyarı:
Ne Yapıyoruz?
1. Etkinliğimize düzeneğimizin kanat bölümünü hazırlayarak başlıyoruz.
. Tahta çubukların orta noktasında, görseldeki gibi, mini testereyi kullanarak 0,5 cm kadar girinti yapacak şekilde birer kesik yapalım.
. Pinpon toplarını makas veya maket bıçağı yardımı ile keserek dört yarımküre elde edelim.
. Silikon kullanarak tahta çubukları kesikli yerlerinden artı işareti oluşturacak şekilde birbirine sabitleyelim. Pinpon toplarından oluşturduğumuz yarımküreleri ise, görseldeki gibi, silikon ile tahtalara sabitleyelim.
2. Bu aşamada rüzgârölçerin taban kısmını hazırlıyoruz.
. Çift taraflı bant kullanarak 1,5 cm x 1,5 cm x 9 cm boyutlarındaki tahta parçalarını 9 cm x 17 cm boyutlarındaki duralitin tabanına sabitleyelim.
. 1,5 cm x 1,5 cm x 24 cm boyutlarındaki tahtayı, tornavida ve vida kullanarak, düzeneğimizin taban kısmına görseldeki gibi sabitleyelim.
3. Dinamoyu, görseldeki gibi, silikon kullanarak tahtaya sabitleyelim. Bu işlemi yaparken dinamonun (+) ve (-) kutuplarını da tespit edelim.
4. Artı şeklindeki kanat bölümünü silikon kullanarak dinamonun miline sabitleyelim.
5. Artık rüzgârölçer düzeneğimizi kullanarak rüzgârın hızını ölçebiliriz.
6. Rüzgârlı bir alanda rüzgârın belli bir sürede (örneğin 30 saniyede) kanatları kaç kez döndürdüğünü sayarak gözlem çizelgemize not edelim.
.Şimdi de dinamonun (+) kutbuna kırmız krokodil kabloyu, (-) kutbuna ise siyah krokodil kabloyu bağlayalım. Krokodil kabloların diğer uçlarını ise multimetreye bağlayalım. Multimetreyi voltmetre konumuna getirerek rüzgârlı bir alanda rüzgârın etkisi ile dinamonun ürettiği elektrik akımın gerilimini ölçerek gözlem çizelgemize not edelim.
. Bu ölçümü farklı zamanlar yaparak gözlem notlarımızı karşılaştıralım.
Ne OIdu?
Rüzgâr yarımküreleri iterek kanatları döndürür. Rüzgâr ne kadar hızlı eserse kanatlar da o kadar hızlı döner.
Multimetrenin ölçtüğü gerilim, dönme hızıyla ve dolayısıyla rüzgârın hızıyla doğru orantılıdır.
Kaynaklar:
- Komisyon, 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi, 2012.
- Saan, V., Her Güne Bir Deney, Çev.: Esen Tezel, Yapı Kredi Yayınları, 2013.