Çöp DNA ve Kanserin Yayılmasında Rol Oynayan Özel Bir Gen
DNA, kalıtsal özelliklerin nesilden nesile aktarılmasını sağlayan ikili sarmaldır. Bu sarmalın üzerinde bulunan genler, DNA’nın en önemli işlevi olan protein kodlamayı gerçekleştirir. Ancak çöp DNA olarak adlandırılan ve protein kodlamayan bölgeler de vardır.
Telomerlerin Önemi
Telomerler, kromozomların sonlarında bulunan ve binlerce çöp DNA’dan oluşan tekrarlı DNA dizileridir. Telomerler, kromozomların yıpranmasını önlemeye yardımcı olur ve bir ayakkabı bağcığının ucundaki plastik koruyucular gibi düşünülebilir.
Telomeraz Enziminin Rolü
Telomeraz, telomerlerin üretilmesine yardımcı olan bir enzimdir ve telomeraz geni tarafından kontrol edilir. Normal hücrelerde, hücre bölünmesi sırasında DNA’nın yeni kopyaları oluştukça telomerlerin uzunluğu kısalır. Telomerler çok kısaldığında ise hücreler artık çoğalamaz ve yaşlanır. Ancak üreme hücreleri veya kanser hücreleri gibi bazı hücrelerde, telomeraz geni sayesinde telomerlerin uzunluğu sabit kalır. Bu durum, kanser hücrelerinin çoğalmasına ve tümör oluşumuna yol açar.
Çöp DNA’nın Telomeraz Genini Aktifleştirmesi
Washington Eyalet Üniversitesi’nden bir grup araştırmacı, fareler ve insanlar üzerinde gerçekleştirilen deneylerde, VNTR2-1 adlı bir çöp DNA’nın telomeraz genini aktive ettiğini keşfetti. Araştırmacılar, bu DNA dizisinin kanser hücrelerinden silinmesi sonucunda telomerlerin kısaldığını ve tümörlerin büyümesinin durduğunu gözlemledi. Bu bulgular, kanserli hücrelerin çoğalmasının engellenmesine yönelik çalışmalarda önemli bir adım olabilir.
Kaynaklar:
- De Cheng, T. X. and colleagues, “Polymorphic tandem DNA repeats activate the human telomerase reverse transcriptase gene.”,Proceedings of the National Academy of Sciences, Cilt 118, Sayı 26, 2021.
Bu Bilgiler Ne İşimize Yarayacak?
Yapılan araştırmalar, çöp DNA’nın kanser hücrelerinin yayılmasında önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Telomeraz geninin aktifleşmesi, tümör oluşumunu ve kanser hücrelerinin çoğalmasını tetiklemektedir. Bu nedenle, telomeraz geninin nasıl aktifleştiğinin ve neden sadece bazı hücrelerde aktif olduğunun anlaşılması, kanserin tedavi ve önlenmesinde büyük bir adım olabilir.
Sonuç
Çöp DNA’nın telomeraz genini aktifleştirmesi, kanserli hücrelerin yayılmasına ve tümör oluşumuna yol açmaktadır. Yapılan araştırmalar, bu mekanizmanın anlaşılmasıyla kanserin tedavi ve önlenmesinde önemli bir adım atılabileceğini göstermektedir. Ancak daha fazla çalışma ve araştırma gerekmektedir.