Origami Laleler ile Evlere Bahar Gelsin!
Baharın gelişi doğada çiçeklerle kutlanır. Hem meyve veren ağaçlar hem de otsu bitkiler rengarenk çiçekler açıp baharın geldiğini müjdeler. Yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle fiziksel olarak doğaya uzak olduğumuz bugünlerde origami çiçeklerle evlerimizi süsleyebiliriz.
Bu etkinliğimizde origami ile lale yapıyoruz. Biz klasik Türk sanatlarındaki betimlemesini çağrıştırsın diye kırmızı lale yapmayı tercih ettik. Siz renkleri ve boyutları çeşitlendirerek odanızda kendi zevkinize göre bir lalezar yani lale bahçesi oluşturabilirsiniz.
Öte yandan lalenin nereden geldiğini, kelimenin kökenini ve kültürümüzdeki yerini merak ediyorsanız sizin için derlediğimiz bilgilere göz atabilirsiniz.
Adını Farsçadan alan lale Türk kültürünün en önemli simgelerinden biridir. Farsçada “kırmızı” anlamına gelen lal kelimesinden türetilen lale, başlangıçta gelincikleri ve diğer kırmızı çiçekleri nitelemek için kullanıldıysa da sonradan bildiğimiz soğanlı bitkinin adı oldu.
Gerçek vatanının Orta Asya olduğu düşünülen lale, Türklerden önce, Roma ve Bizans dönemlerinde Anadolu’da tanınmıyordu. Bu yüzden Anadolu’ya Türklerle birlikte geldiği düşünülüyor. Avrupa’nın lale ile tanışması için birkaç yüzyıl daha geçmesi gerekti. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Avusturya-Macaristan imparatorunun İstanbul’da görevli elçisi Ootgeer Giselijn van Busbeke’nin Avrupa’ya giderken yanında lale soğanları götürmesiyle lalenin Avrupa’da tanındığı düşünülüyor. 16. ve 17. yüzyılda ise lale yetiştiriciliği hem Osmanlı Devleti’nde hem de Avrupa ülkelerinde hayli yaygınlaştı ve özellikle tarihimizde Lale Devri (1718-1730) olarak adlandırılan dönemde zirveye ulaştı.
Rüstem Paşa Camii’nde bulunan çinilerdeki lale motifi
Busbeke’nin günlüklerinde Türklerin laleye tulipan dediği yazılıdır. Bu yüzden bugün Avrupa ülkelerinde lale için tulip kelimesi kullanılır. Bazı kaynaklara göre ise bu isim Türklerin başlarına sardığı tülbentle (sarık) ilgilidir.
Parkları ve bahçeleri süsleyen lale güzel sanatlarda ve edebiyatta da kendine yer bulmuştur. Gerek çinilerde gerekse ebru sanatında lale motifi çokça kullanılmıştır. Ayrıca hem halk edebiyatında hem de divan edebiyatında içinde lale geçen çok sayıda söz sanatı vardır.
Bununla birlikte, Arapça harflerle “lale” yazmak için kullanılan lam, elif, lam ve he harfleri farklı bir dizilimle “Allah” (elif, lam, lam, he) yazmak için de kullanılır. Dolayısıyla lalenin tasavvufta da önemli bir yeri vardır.
Günümüzde de lale kültürümüzde önemli bir yer tutuyor. Örneğin darphanemiz 1992 yılında üzerinde laleler bulunan madeni paraları piyasaya sürmüş ve bu paralar 2001’e kadar dolaşımda kalmıştı. Kültür ve Turizm Bakanlığı ülkemizin tanıtımında 2000 yılından beri içinde lale bulunan logolar kullanıyor. Ayrıca yapımı 2018’de tamamlanan İstanbul Havalimanı’nın hava trafik kontrol kulesi de laleden esinlenilerek tasarlandı.