Mitokondrinin Yeni İşlevi: Hücrelerin Savunma Sistemi Yapı Taşı Olarak Görev Yapması
Mitokondriler, hücrelerin enerji santralleri olarak bilinir. Ancak son araştırmalar, mitokondrilerin daha önceden bilinmeyen bir işlevinin keşfedilmesine yol açtı. Dr. Zheng Wu ve arkadaşlarının Nature Metabolism‘de yayımladıkları sonuçlara göre, mitokondriler DNA’ya zarar veren etkenleri algılayarak çekirdeklerdeki DNA’nın daha iyi korunmasını sağlıyor.
İnsan hücrelerindeki DNA’nın çoğunluğu çekirdeklerde bulunurken, mitokondrilerin de kendi DNA’ları vardır. Ancak çekirdeklerdeki DNA, ebeveynlerden her ikisinden gelirken mitokondriyal DNA sadece anneden gelir.
Geçmişte Prof. Dr. Gerald Shadel’in araştırma grubu tarafından yapılan bilimsel çalışmalar, hücrelerin hasarlı mitokondriyal DNA’lara yabancı virüsler gibi tepki verdiğini ortaya koymuştu: Hasarlı DNA önce mitokondrinin dışına atılıyor, ardından hücrenin savunma sistemlerini güçlendiren bir bağışıklık tepkisi ortaya çıkıyordu.
Aynı araştırma grubu, hasarlı DNA’nın mitokondriden atılmasından sonra meydana gelen süreçleri daha detaylı olarak incelemek için virüsler tarafından etkinleştirildiği bilinen bir grup gen üzerine odaklandı. Sonuçlar, bu genlerin belirli bir alt grubunun aktifleştiğini gösterdi. Daha da önemlisi, aynı genlerin kemoterapiye direnç geliştiren kanserli hücrelerde de etkin olduğu keşfedildi.
Kanser tedavisi için kullanılan çeşitli kimyasal ilaçlar, çekirdeklerdeki DNA’ya da hasar vererek kanserli hücreleri öldürmeye çalışır. Ancak yapılan son çalışmada bu ilaçların aynı zamanda mitokondrideki DNA’ya da hasar verdiği ortaya çıktı. Mitokondrilerden dışarı atılan DNA’lar, çekirdeklerdeki DNA’nın hasar görmesini engelleyen bir grup genin etkinleşmesine ve böylece kanserli hücrelerin ilaca karşı daha dirençli hâle gelmesine sebep oldu.
Prof. Dr. Shadel, elde edilen sonuçlardan kanser tedavisinde yararlanılabileceğini belirtti. Eğer mitokondriyal DNA’nın hasar görmesi veya hasarlı DNA’nın mitokondriden dışarı atılması engellenebilirse, kanserli hücrelerin kemoterapiye karşı direnç geliştirmesinin önüne geçilebileceği düşünülüyor.
Mitokondrilerin Savunma Amaçlı Kullanımı
Mitokondrilerin yeni keşfedilen işlevi, hücrelerin savunma sistemi için bir yapı taşı olarak kullanılabilir. Mitokondriler, DNA zarar veren etkenleri algılayarak hücrelerin bağışıklık tepkisini harekete geçirerek onları koruyabilir. Bu sayede hücrelerin daha sağlıklı kalması ve hastalıklara direnç göstermesi mümkün olabilir.
İlaçlarda Mitokondriyal DNA Hasarının Önlenmesi
Kanser tedavisinde kullanılan ilaçların önemli bir yan etkisi, mitokondriyal DNA’ya da hasar vermesidir. Ancak yapılan son araştırmalar, bu durumun önüne geçebilmek için çözümler sunar. Mitokondriyal DNA’nın hasar görmesi veya hasarlı DNA’nın dışarı atılması engellenerek, kanserli hücrelerin ilaca karşı daha dirençli hâle gelmesi önlenebilir.
Özet: Mitokondrilerin Yeni Keşfedilen İşlevi
Günümüzde bilim insanlarının keşfettiği yeni bir işlev ile mitokondriler artık sadece hücrelerin enerji üretiminden sorumlu değil, aynı zamanda hücrelerin savunma sisteminde de önemli bir rol oynamaktadır. Mitokondriler, DNA zarar veren etkenleri algılayarak hücrelerin bağışıklık tepkisini harekete geçirerek onları koruyabilir ve kanser tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkileri de bu sayede azaltılabilir. Bu yeni bilgiler, gelecekte daha etkili tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine yardımcı olabilir.