Kanser Tedavisinde Yeni Bir Adım: Mitokondrinin Kontrol Altına Alınması
Kanser, insan sağlığı açısından en büyük tehditlerden biri olarak kabul edilir ve yıllardır bilim insanları bu hastalığın tedavisi için çalışmalar yürütmektedir. Son yıllarda yapılan araştırmalar, kanser hücreleri ile mitokondrinin faaliyetleri arasında bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur.
Mitokondri, doku ve organlarımızın işlevlerini sürdürebilmesi için gerekli enerjiyi üreten bir hücre organelidir. Mitokondri tarafından üretilen biyokimyasal enerji, adenozin trifosfat yani ATP olarak bilinir. ATP vücudumuzda enerji harcadığımız tüm hücresel faaliyetler için kullanılır.
Kanser hücrelerinin hızlı bir şekilde çoğalması, mitokondriyal DNA’nın gen ifadesinin engellenmesine karşı çok hassas olduğunu göstermiştir. Ancak, vücudumuzun normal işlevlerini sürdürebilmesi için gereken enerji mitokondriden sağlanır ve genellikle sağlıklı hücreler üzerinde çok zehirli etkilere sahip olan ilaçlar kullanılarak mitokondrinin faaliyetlerinin engellenmesi, kanser tedavisi için zorluklar oluşturmaktadır.
Araştırmacılar, sağlıklı hücrelere zarar vermeden mitokondrinin faaliyetlerinin kontrol edilmesini sağlayan bir molekül geliştirmişlerdir.
Mitokondriyal RNA polimeraz (POLRMT) enzimi, mitokondriyal DNA’nın faaliyetlerini sürdürmesi için gerekli proteinlerin üretilmesine yardımcı olur. Araştırmacılar, POLRMT enziminin işlevini durdurmayı başaran bir molekül geliştirdiler ve buna POLRMT engelleyici adını verdiler.
Fareler üzerinde yapılan deneylerde, molekülün kanser hücrelerinin çoğalmasını önemli ölçüde azalttığı ve bu bileşiğin yan etkilerini tolere edebilecek düzeyde olduğu gözlemlenmiştir. Bu durum, kanser hücrelerinin yaşamsal faaliyetlerini sürdürmek için gerekli enerjiyi sağlayamamasından kaynaklanmaktadır.
Araştırmacılar, bu molekülün kanser tedavisi yanında diğer mitokondriye bağlı hastalıkların tedavisinde de etkili olabileceğini düşünmektedir.
Kaynaklar:
- Bonekamp, N. A. ve ark., “Small-molecule inhibitors of human mitochondrial DNA transcription“, Nature, Cilt 588, Sayı 7839, s. 712-716, 2020.
- https://phys.org/news/2020-12-drug-inhibits-growth-cancer-cells.html