Irina Starikova/ iStock
Dang Ateşi ile Mücadelede Yeni Bir Yaklaşım: Wolbachia Bakterisi ile Genetiği Değiştirilmiş Sivrisinekler
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından 2019 yılında en önemli 10 küresel sağlık tehdidinden biri olarak belirlenen dang ateşi, dang virüsünün neden olduğu sivrisinek kaynaklı bir hastalıktır. Grip benzeri semptomları olan ve ölüme yol açabilen bu hastalık, Dünya Sağlık Örgütü tarafından oldukça ciddi bir tehdit olarak görülmektedir. Ancak yeni bir araştırma, sivrisineklerin dang virüsü bulaştırmasını önlemek için umut verici bir yöntem sunuyor.
Sivrisinekler Nasıl Dang Ateşi Yayıyor?
Sivrisinekler, dang virüsünü doğal olarak taşımayıp enfekte kişilerden ısırarak alırlar ve daha sonra başka bir kişiyi ısırdıklarında virüsü ona da bulaştırırlar. Böylece hastalık toplum genelinde hızla yayılmaya başlar.
Wolbachia Bakterisi ile Genetiği Değiştirilmiş Sivrisineklerin Potansiyeli
2020 yılında Nature dergisinde yayımlanan bir çalışmada, bilim insanları sivrisineklerin dang virüsü bulaştırmasını önlemek için Wolbachia isimli bir bakteri kullandı. Wolbachia meyve sineği, yusufçuk, kelebek gibi böcek türlerinin yaklaşık %50’sinde doğal olarak bulunan bir bakteri türüdür. İnsanlara ve çevreye zarar vermeyen bu bakteri böcek hücrelerinde yaşar, hastalıklara neden olan virüsün çoğalmasını önler ve yumurtalar aracılığıyla bir sonraki nesle aktarılır.
Genetiği Değiştirilmiş Sivrisineklerin Salındığı Yerlerde Dang Ateşi Vakalarının Azalması
Araştırmacılar, 2015 yılında bazı sivrisinekleri Wolbachia bakterisi ile enfekte ederek sivrisineklerin genetiğini değiştirdi. Genetiği değiştirilen sivrisinekler, Kolombiya’nın üç kalabalık şehrine salındı. Bu sivrisinekler virüs taşıyan sivrisineklerle çiftleştiğinde bakteri yavrulara geçti. 2020 yılının sonlarına doğru yapılan incelemelerde, genetiği değiştirilen sivrisineklerin salındığı yerlerde dang ateşi vakalarında %94-%97 oranında bir azalma olduğu görüldü.
Farklı Hastalıklarla Mücadelede de Kullanılabilecek Bir Yöntem
Henüz resmî olarak onaylanmasa da, bu yöntemin sadece dang ateşi ile değil aynı zamanda zika ve sıtma gibi hastalıklarla mücadelede de kullanılabileceği düşünülüyor. Wolbachia bakterisi ile genetiği değiştirilmiş sivrisinekler, insanlara ve çevreye zarar vermeyen bir yöntem olarak hastalıklarla mücadelede önemli bir araç olabilir.
Sonuç
Araştırmacılar tarafından yapılan çalışmalar, Wolbachia bakterisi ile genetiği değiştirilmiş sivrisineklerin dang ateşi vakalarını büyük ölçüde azaltabileceğini göstermektedir. Bu yöntem, diğer sivrisinek kaynaklı hastalıklarla mücadelede de kullanılabilecek olmasıyla umut verici bir gelişmedir. Ancak bu yöntemin uygulanması için daha fazla araştırma ve çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.