Gök Adamızın Merkezindeki Kara Delik İlk Kez Görüntülendi
Olay Ufku Teleskopları olarak adlandırılan bir dizi teleskopla yapılan çalışmalar sonucunda, 2019 yılında M87 Gök Adası’nın merkezindeki kara deliğin görüntüsüelde edilmişti. Bir ilk olma özelliği taşıyan bu tarihî başarıya imza atan araştırma grubu, içinde bulunduğumuz Samanyolu Gök Adası’nın merkezindeki kara deliği görüntülemek için çalışmalar yapıyordu. 11 Mayıs’ta yapılan bir basın açıklamasıyla çabaların sonuç verdiği, gök adamızın merkezindeki kara deliğin ilk görüntüsünün elde edildiğiaçıklandı. Toplantıda söz alan araştırma grubu liderleri yaptıkları çalışmaları ve elde ettikleri sonuçların önemini kısaca açıkladılar. İlk konuşmayı yapan Prof. Dr. Feryal Özel geçmişte yapılan bilimsel çalışmaların gök adamızın merkezinde devasa kütleli bir kara delik olduğuna işaret ettiğini, kendi çalışmalarının da bu kara deliğin varlığını hiçbir şüpheye yer bırakmayacak biçimde doğruladığını ifade etti.
Gök adamızın merkezinde yer alan kara delik Sagittarius A* ya da kısaca Sgr A* olarak adlandırılıyor. Kara delikler doğrudan görülemeseler de kütle çekimi aracılığıyla çevreleriyle etkileşirler. Etraflarındaki yıldızların hareketlerini gözlemleyerek kara deliklerin varlığı ve özellikleri hakkında çıkarımlar yapmak mümkündür. Geçmişte Sgr A*’ı çevreleyen yıldızların hareketlerini gözlemleyerek yapılan çalışmalar, Sgr A*’ın kütlesinin Güneş’inkinin yaklaşık 4 milyon katı kadar olduğunu gösteriyordu. Ayrıca kuramsal tahminler, kara deliğin olay ufkunun çapının, spinine bağlı olarak, 12-24 milyon kilometre aralığında olması gerektiğini söylüyordu. Elde edilen görüntünün kuramsal tahminlerle uyum içinde olduğu belirtiliyor.
Olay Ufku Teleskopları dizisi yeryüzünün çeşitli bölgelerinde konumlanmış sekiz ayrı teleskoptan oluşuyor. Bu teleskopların hiçbirisi Sgr A*’ı tek başına görüntüleyebilecek kapasitede değil. Ancak eş zamanlı çalıştıklarında sanki Dünya büyüklüğünde devasa bir teleskopmuş gibi gözlem yapabiliyorlar. Dünya’ya 27.000 ışık yılı uzaklıktaki Sgr A*’ın ilk kez görüntülenmesi 80’den fazla enstitüde çalışan 300’den fazla gök bilimcinin üç yıla yayılan çalışmaları sayesinde mümkün oldu. Kara deliğin görüntüsü sekiz teleskobun topladığı 3,5x1015byte verinin işlenmesiyle elde edildi.
İvmelenen elektrik yükleri ışık yayar. Bu yüzden gaz bulutu ile çevrili bir kara deliğin ışık halesinin ortasında bir gölge gibi görünmesi beklenir. Yayımlanan fotoğraflarda da bir ışık halesi ve ortasında bir gölge görülüyor. Başka bir deyişle görüntülerde kara deliğin kendisini olmasa da sebep olduğu karanlık gölgeyi görebiliyoruz.
Araştırmacılar, hem daha iyi bir görüntüsünü elde etmek hem de özelliklerini daha iyi anlamak için Sgr A* üzerine çalışmaya devam etmeyi planlıyorlar.
Elde edilen sonuçların altı ayrı makale hâlinde yayımlanacağı açıklandı.