Gelecekte Yeni Bir Süperkıta Oluşabilir mi?
Bundan birkaç yüz milyon yıl önce yeryüzü günümüzdeki gibi değildi. Yeryüzünde Pangea olarak isimlendirilen tek bir süperkıta bulunuyordu. Çünkü hareket hâlinde olan kara parçaları zaman zaman bir araya gelerek devasa süperkıtalar oluşturabiliyor.Jeolojik kayıtlar son 3 milyar yılda Pangea’dan başka beş süperkıta oluştuğunugösteriyor.Süperkıtaların sonuncusu olan Pangea günümüzden yaklaşık 300 milyon yıl önce oluşmuş ve 175 milyon yıl önce parçalanmaya başlamıştı.
Yer kabuğundakitektonik levhalarsürekli hareket eder. Çarpışan levhalar kıtaların birleşmesine ve birbirinden ayrılmasına neden olur. Yer bilimciler 200-300 milyon yıl sonra yeni bir süperkıta oluşabileceğini tahmin ediyor.
Peki gelecekteki süperkıtanın şekli nasıl olabilir? Bununla ilgili dört farklı senaryo var.
Birincisi Pangea Ultima. Bu senaryoya göre ilk olarak Afrika kuzeye doğru hareket ediyor ve Avrasya ile çarpışarak birleşiyor. Daha sonra oluşan Afro-Avrasya kıtası Kuzey ve Güney Amerika kıtalarıyla çarpışıyor ve Atlantik Okyanusu kapanıyor. Pangea Ultima süperkıtasını Pasifik Okyanusu çevreliyor.
Global and Planetary Change
Pangea Ultima’nın oluşumu. 0 derece meridyeni haritanın merkezinden geçiyor.
Gelecekteki süperkıta Novopangea da olabilir. Novopangea’nın Pasifik Okyanusu’nun kapanmasıyla oluşacağı düşünülüyor. Bu senaryoya göre Antarktika ve Avustralya kuzeye doğru hareket ederken, Kuzey ve Güney Amerika kıtaları Asya ile çarpışıyor. Afrika ise süperkıtanın kuzeydoğusunu oluşturuyor.
Global and Planetary Change
Novopangea’nın oluşumu. 180 derece meridyeni yani tarih değiştirme çizgisi haritanın merkezinden geçiyor.
Aurica süperkıtasının Atlantik ve Pasifik okyanuslarının kapanmasıyla oluşacağı, bu sırada Asya kıtasının olduğu bölgede yeni bir okyanusun ortaya çıkacağı düşünülüyor. Bu senaryoda Asya kıtası Pakistan-Hindistan sınırından kuzeye doğru bir hat boyunca parçalanıyor. Avustralya ve Antarktika kuzeye doğru hareket ederek Doğu Asya ile çarpışıyor. Doğu Asya, Kuzey ve Güney Amerika kıtalarıyla çarpışarak birleşirken bu sırada Pasifik Okyanusu kapanıyor. Afrika ve Avrupa kıtalarının Kuzey ve Güney Amerika kıtalarıyla çarpışması sonucu ise Atlantik Okyanusu kapanıyor. Aurica’yı Asya Okyanusu’nun çevreleyeceği düşünülüyor.
Global and Planetary Change
Aurica süperkıtasının oluşumu. 180 derece meridyeni yani tarih değiştirme çizgisi haritanın merkezinden geçiyor.
Dördüncü senaryo olan Amasia diğer üçünden hayli farklı. Antarktika dışındaki kıtalar kuzeye doğru hareket ediyor ve Kuzey Kutup Bölgesi’nde çarpışarak birleşiyor. Bu sırada Arktik Okyanusu kapanıyor.
Global and Planetary Change
200 milyon yıl sonra Amasia. 0 derece meridyeni haritanın merkezinden geçiyor.
Bu öngörüler gelecekteki süpekıtanın şeklinin nasıl olacağıyla ilgili. Peki, bu süperkıta oluştuğunda Dünya’nın iklimi nasıl olabilir? Hayal gücünüzün sınırlarını zorlayan bunun gibi başka sorular aklınıza geldi mi?
Kaynaklar:
- Davies, H. S., Green, J. A. M., Duarte, J. C., “Back to the future: Testing different scenarios for the next supercontinent gathering“,Global and Planetary Change, Cilt 169, s. 133-144, 2018.
- https://theconversation.com/what-planet-earth-might-look-like-when-the-next-supercontinent-forms-four-scenarios-107454