Ötegezegende Sıvı Su Tespit Edildi: Yeni Bir Keşif
Güneş Sistemi’nin dışında, yani Dünya’nın ötesinde yer alan gezegenlere ötegezegen adı verilir. Son 30 yılda, yaklaşık olarak dört binden fazla ötegezegen keşfedilmiştir ve hala keşfedilmeye devam edilmektedir. Bu keşifler, evrenin nasıl oluştuğuna ve Dünya dışında yaşam olup olmadığına dair önemli ipuçları sunmaktadır.
Bilim insanlarının öncelikli hedeflerinden biri, Dünya’da olduğu gibi başka gezegenlerde de sıvı suyun var olup olmadığını tespit etmektir. Çünkü bildiğimiz hâliyle yaşamın temel yapı taşlarından biri sıvı sudur.
Bir gezegenin yüzeyinde sıvı su bulunabilmesi için, yıldızına olan uzaklığının belirli bir aralıkta olması gerekir. Yıldızına çok yakın yörüngede dolanan gezegenler aşırı sıcak, yıldızına çok uzak yörüngede dolanan gezegenlerse aşırı soğuk olabilir. Bir yıldızın etrafındaki bölgede yer alan gezegenlerin yüzeyinde sıvı su bulunabileceği ihtimali varsa, bu bölgeye “yaşanabilir bölge” denir.
Kepler Uzay Teleskobu’nun kullanıldığı üç yıllık çalışmalar sonucunda, bugüne kadar bilinen tüm ötegezegenlerin yaklaşık üçte ikisinin yıldızının yaşanabilir bölgesinde olduğu tahmin edilmektedir. Ancak Dünya büyüklüğünde veya biraz daha büyük olan gezegenlerin %5-20’si yıldızının yaşanabilir bölgesinde yer almaktadır. Bu gezegenlerde sıvı suyun varlığını tespit etmek ise oldukça zordur.
Montreal Üniversitesi’ndeki Ötegezegen Araştırmaları Enstitüsü’nde görevli Prof. Dr. Björn Benneke ve öğrencileri, son zamanlarda ötegezegen araştırmalarında önemli bir adım atmıştır. Üç yıl önce keşfedilen K2-18 sistemindeki bir ötegezegenin atmosferinde su buharı tespit edilmiştir. Yıldızından 111 ışık yılı uzaklıkta olan bu gezegen, Dünya’nın yaklaşık 9 katı kütlede ve yıldızının yaşanabilir bölgesinde yer almaktadır. Bu gezegenin atmosferinde sıvı su içeren bulutlar olabileceği ve hatta yağmur yağabileceği tahmin edilmektedir.
K2-18 yıldızı Güneş’ten daha küçük ve daha soğuktur. Ancak K2-18b adı verilen ötegezegen, yıldızına yakın bir yörüngede dolandığı için Dünya’dan aldığı enerji miktarı benzerdir.
Araştırmacılar, gezegeni çevreleyen kalın gaz tabakasının gezegenin yüzeyinde yaşamı desteklemeyeceğini düşünmektedir. Ancak bu görece küçük ve incelenmesi zor gezegende su buharı tespit edilmesi, ötegezegen araştırmalarında kullanılan teknolojilerin geldiği son noktayı göstermesi açısından önemlidir.
Sonuç: Hayatın İzleri Ötegezegende Bulundu
Prof. Dr. Björn Benneke ve ekibinin yaptığı keşif, evrenin nasıl oluştuğuna ve Dünya dışında yaşam olup olmadığına dair büyük bir adım olarak değerlendirilmektedir. Ötegezegende sıvı suyun varlığı, Dünya dışında da hayatın olabileceğini kanıtlamaktadır. Bu keşif, bilim insanlarının evrendeki sınırları daha iyi anlamasına ve gelecekteki ötegezegen araştırmalarında daha fazla bilgi edinmelerine yardımcı olacaktır.