Buzul Altındaki Sular: Antarktika’da Keşfedilen Gizemli Nehirler
Grafissimo/iStock
Antarktika kıtasının altında yer alan buzul katmanlarının erimesi sonucu oluşan sular, zeminin kayganlaşmasına ve buzulların daha hızlı bir şekilde okyanuslara akmasına neden olur. Bu sebeple, küresel ısınma gibi faktörlerin etkisiyle Antarktika’daki buzulların geleceği hakkında daha doğru tahminler yapabilmek için, buzulların altında biriken suların da dikkate alınması gerekmektedir.
Buzulların altında iki farklı yolla su birikebilir. İlk olarak, buzulların yüzeyinde meydana gelen erimeler sonucunda oluşan sıvı sular, buzullardaki çatlaklardan aşağıya doğru akabilir. Örneğin Grönland’daki buzullarda, yaz aylarında meydana gelen erimeler moulin adı verilen yarıklardan buzulun içine doğru akar. Buzulların altında sıvı su birikmesinin diğer bir nedeni ise yerküreden yayılan ve buzul ile yüzey arasındaki sürtünmeden kaynaklanan ısıdır.
Antarktika’da ise yüzeydeki erimeler önemsizdir. Bunun sebebi, Grönland’daki gibi yaz aylarının çok sıcak geçmemesidir ve buzullarda moulinlerin oluşmasına neden olacak kadar erime meydana gelmez. Ancak yine de yerküreden yayılan ısı ve sürtünme sonucunda buzul altında su birikmesi gerçekleşir.
Antarktika’da buzulların altında göller bulunduğu uzun yıllardır bilinmektedir, ancak yakın zamana kadar bu göllerin birbiriyle bağlantılı olmadığı düşünülmekteydi. Ancak Londra Kraliyet Kolejinden bir grup araştırmacı, Nature Geoscience‘ta yayımladıkları makalede, Antarktika’daki buzulların altında karmaşık bir akarsu ağı olduğunu keşfettiler.
Grönland’da yaz aylarında meydana gelen erimeler sonucunda oluşan yüzey suları (a), buzulların çatlaklarından aşağıya doğru akar. Antarktika’da ise yüzeydeki erimeler önemsizdir ve buzul altında su birikmesinin sebebi yerküreden yayılan ısı ve sürtünmedir (b).
Araştırmacıların radar verilerini kullanarak yaptığı buzul hidrolojisi benzetimlerine göre, Weddell Denizi bölgesindeki buzulun altında ağaç dalları gibi etrafa yayılan ve 460 kilometre uzunluğunda bir nehir vardır. Kara ile deniz arasında yer alan bir yüzen buzulun altındaki suyun, buzulu alt kısımlarından ısıtarak erittiği ortaya çıkmıştır.
Araştırma ekibinin lideri Dr. Christine Dow, bu büyük keşfin, Antarktika kıtası hakkında hala öğrenilecek çok şey olduğunu gösterdiğini belirtmektedir. Dow, buzul altı nehirlerinin iklim değişikliği gibi faktörlerin buzullar üzerindeki etkileri üzerine yapılan çalışmalarda da dikkate alınması gerektiğine vurgu yapmaktadır.