Osmanlı devletinin padişahlarından 1. Mahmut‘un hayatı, 1. Mahmut dönemi, 1. Mahmut nasıl öldü, 1. Mahmut‘un yaptığı savaşlar, 1. Mahmut’un babası ve fethettiği yerler gibi bilgilere aşağıdaki yazımızda ulaşabilirsiniz.
1. Mahmut Hayatı
Babası: Sultan II. Mustafa
Annesi: Saliha Valide Sultan
Doğum Tarihi: 2 Ağustos 1696
Padişah Olduğu Tarih: 2 Ekim 1730
Vefatı: 13 Aralık 1754
Saltanatı: 1730 – 1754 (24 Sene)
II. Mustafa’nın Saliha Sebkatî Sultan’dan 1696 yılında dünyaya gelen oğludur. 2 Ekim 1730 tarihinde III. Ahmet’in yerine tahta geçmiştir. Rumeli Kazaskeri Feyzullahzâde İbrahim Efendi başta olmak üzere çeşitli hocalardan dersler alan I. Mahmud, âlim, şair ve bestekârdır. Akıllı, dikkatli, ihtiyatlı, meşverete ehemmiyet veren ve kültürü yüksek olan bir padişahtır. Sebkatî mahlasıyla şiirler yazmıştır.
İlk işi Patrona Halil başta olmak üzere, ayak takımından oluşan isyancıların isteklerini yerine getirmek ve İbrahim Paşa ile yakınlarını devletin önemli makamlarından bertaraf etmek olmuştur. Ancak Kasım 1730’un sonuna doğru Patrona Halil başta olmak üzere bütün âsileri ortadan kaldırmış ve devleti huzura kavuşturmuştur. Babasının ve amcasının akıbetlerinden ve özellikle de III. Ahmet’in kendisine olan vasiyetinden ders alarak, Şeyhülislâmlık ve sadrazamlık makamında uzun süre kimseyi durdurmamıştır. Şeyhülislâmlık makamına Şeyhülislâm Feyzullah Efendi’nin iki oğlunu getiren I. Mahmud’un, çok sayıda sadrazamları arasında en önemli yeri Hekimoğlu Ali Paşa elde etmiştir.
İçteki kargaşaya son veren I. Mahmut, yıllardır devam eden İran Harbini ele almıştır. Hekimoğlu Ali Paşa’nın 1731’de Urmiye’yi feth edip Tebriz’i geri alması üzerine Ocak 1732’de İran ile Sulh Antlaşması imzalanmış ise de, Nâdir Hân bununla yetinmedi ve 1733’deki taarruzuyla harbi devam ettirdi. Erbil’i alarak Bağdat’ı kuşatma altına alan Nâdir Şah, büyük kumandan Topal Osman Paşa tarafından Temmuz 1733’de büyük bir hezimete mahkûm edildi ve bu sefer sebebiyle I. Mahmut’a gazi unvanı verildi.
İran’da Safevi Hanedanına son vererek Avşar Hanedanını başlatan Nâdir Şah, yine durmadı ve Kerkük’e girdi. İki Osmanlı Paşa’sını şehit eden ve Revan, Gence ve Tiflis’i Osmanlı Devleti’nin elinden geri alan Şah, bu avantajdan yararlanarak sulh istedi. 1639 tarihinde yapılan Kasr-ı Şirin Antlaşması esasları üzerine kurulan İstanbul Antlaşması Ekim 1736 yılında imzalandı. Aslında Sünnî ve Hanefi olan Nâdir Şah, bu inancını hâkim kılmaya kalkıştıysa da, iç kargaşadan korkarak geri durdu ve ancak İran’ı mutedil bir İmâmiyye-i İsnâaşeriyye ve Ca’ferî mezhebi çizgisine getirdi. Osmanlı Devleti’ne bu mezhebin hak bir mezhep olduğunu tasdik ettirmek istediyse de, Şeyhülislâmın ve âlimlerin muhalefet etmesi üzerine muvaffak olamadı. 7 yıl süren barış halinden sonra, Doğuda Timuroğulları’na büyük zararlar veren Nâdir Şah, yeniden Irak cephesinden Osmanlıya saldırdı (1743). Musul şehri kahramanca savunuldu ve Nâdir Şah büyük kayıplarla geri çekildi. 1744’de Kars’ı kuşattı; ancak başarılı olamadı. Yeniden sulh istedi ve 1723’den beri çok sayıda Müslümanın kanının akmasına sebep olan bu harp, 1746 İstanbul Muahedesi ile sona erdi. Neticede İran, Osmanlı Devleti’ne İsnâaşeriyyeyi yine hak mezhep olarak kabul ettiremedi.
İran’ın Osmanlı Devleti’ne saldırılarından memnun olan Rusya, fırsatı ganimet bilerek 1736 yılında Azak Kalesini ele geçirdi. Kırım’a giren ve büyük tahribat yapan Ruslar, Kırım Hanı Fetih Giray tarafından Kırım’dan kovuldular. Bu arada Rusya’nın müttefiki olan Avusturya, Polonya’yı paylaşmak ümidiyle 1737 yılında Osmanlı Devleti’ne harp ilan etti ve üç koldan Osmanlı ülkesine saldırdı. Niş’i düşüren, Eflak, Sırbistan ve Bosna’ya giren Avusturya orduları, Ağustos 1737’de Şehit Ali Paşa’ya Banyaluka’da yenildiler. Osmanlı Devleti aynı anda, İran, Avusturya ve Rusya ile harp halindeydi. 1739 yılında Belgrad’a yürüyen Osmanlı ordularından çekinen Avusturya sulh istedi. Müzâkerelerini bizzat Sadrazam Hacı İvaz Mehmed Paşa’nın yürüttüğü sulh teşebbüsleri, Eylül 1739’da Belgrad Muahedesi ile neticelendi. 1718 Pasarofça Antlaşması ile Avusturya’ya bırakılan yerlerin bir kısmı geri alınıyor ve Azak Kalesi de Ruslardan geri alınıyordu. Karadeniz Osmanlı Gölü olarak devam edecekti. Belgrad Muahedesi, Osmanlı Devleti’nin hâlâ dünyanın birinci devleti olduğunu ispat ediyordu. Bu arada Osmanlı Devleti’ne yardımlarından dolayı, Dünyanın 2. büyük gücü olan Fransa da bazı imtiyazlar yani kapitülasyonlar elde ediyordu. Üç imparatorluk ile aynı anda savaşan Osmanlı Devleti, hepsinde de galip olarak sulh müzâkerelerine katılıyordu. dersimiz.com
Belgrad Anlaşması ile Osmanlı Devleti 28 yıllık bir barış dönemine imza atmış oluyordu. Osmanlı Devleti, devamlı savaş halinde bulunduğu için, içeride de halkın derebeyi adını verdiği a’yân denilen bazı mahallî zorbalarla uğraşmak mecburiyetinde kaldı. Bunların bir kısmı devlete itaat adı altında halka zulüm ediyordu ve bir kısmı da devlete baş kaldırıyordu. Aydın taraflarındaki Sarı Beyoğlu bunların başında gelmektedir. Dış problemleri halleden Padişah, Haziran 1740 tarihli Adâletnâmesiyle bu problemi de halletmeye çalışıyordu. Humbaracıbaşı Ahmed Paşa’nın gayretiyle 1734’de Maaşlı Humbaracı Ocağını teşkil etmiş ve yeni askerî düzenlemelerin zaruretine inanmıştır. Bu arada bozulan tımar ve zeamet usulünü ıslah etmek üzere Ocak 1732 tarihinde yeni bir tımar kanunu çıkarmayı ihmal etmedi. Necid’de ortaya çıkan Vehhâbî meselesi de, Sultân Mahmûd’un meşgul olduğu problemlerdendi.
Mide kanamasından mustarip olan I. Mahmut, 13 Aralık 1754 tarihinde Demirkapı tarafından Saray’a girdiğinde vefat etti.
KADIN EFENDİLERİ: 1- Hâce Âlî-cenâb Baş Kadın. 2- Hâce Ayşe Kadın. 3- Hâce Verd-i Nâz Dördüncü Kadın. 4- Hatice Râmi Altıncı Haseki. 5- Hâtem İkinci Kadın. 6- Râziye Kadın. İKBALLERİ: 7- Meyyâse Hanım; Baş İkbal. 8- Fehmî Hanım; İkinci İkbaldir. 9- Habbâbe Hanım. 10- Sırrî Hanım.
ÇOCUKLARI: Hiç çocukları olmamıştır .
Döneminin Önemli Olayları:
01.10.1730 III. Ahmed’in tahtan ferâgatı.
I. Mahmud’un Padişah olması.
14.11.1730 Patrona Halil ve arkadaşlarının yok edilmesi.
05.12.1730 Lale Devri’nin en önemli şairi Nedim’in ölümü.
11.12.1730 İbrahim Paşa’nın öldürülmesi.
Mehmed Paşa’nın sadareti.
22.01.1731 Silâhdar Mehmed Paşa’nın azli.
İbrahim Paşa’nın sadareti.
30.07.1731 Kirmanşah’ın alınması ve Erdelan Eyaleti’nin işgali.
10.09.1731 İbrahim Paşa’nın azli.
Topal Osman Paşa’nın sadareti.
16.09.1731 Korican zaferi ve Hemedan’ın alınışı.
11.10.1731 Urmiye’nin fethi.
10.01.1732 Osmanlı-Safavi barışının imzalanması.
12.03.1732 Topal Osman Paşa’nın azli.
Ali Paşa’nın sadareti.
12.12.1733 Nadir Han’ın Osmanlı-Safavi Barışı’nı bozarak Bağdad saldırısı.
19.07.1733 Anadolu Beylerbeyi Topal Osman Paşa’nın Bağdad zaferi.
12.07.1735 Ali Paşa’nın azli.
Bağdad Valisi İsmail Paşa’nın sadareti.
24.12.1735 İsmail Paşa’nın azli.
Gürcü İsmail Paşa’nın sadareti.
09.01.1736 İsmail Paşa’nın azli.
Seyyid Mehmed Paşa’nın sadareti.
16.06.1736 Barışı ihlal eden Rusların Azak ve Kılburun Kaleleri’ni işgali.
Sultan III. Ahmed’in vefatı.
Osmanlı-Rus seferi sebebiyle İran’lılarla barış imzalanması.
12.11.1736 Kırım Hanı Fetih Giray’ın Hanlık arazisini istila eden Ruslara karşı büyük zaferi.
04.08.1737 Avusturyalılara karşı Banyaluka zaferi.
06.08.1737 Seyyid Mehmed Paşa’nın azli.
Abdullah Paşa’nın sadareti.
19.12.1737 Muhsinzade Abdullah Paşa’nın azli.
Mehmed Paşa’nın sadareti.
15.08.1738 Orsova Kalesi’nin alınması ve Rusların Özü ve Kılburun Kaleleri’nden çekilmeye mecbur edilmeleri.
Hisarcık zaferi ve Belgrad yolunun yeniden açılması.
22.03.1739 Mehmed Paşa’nın azli.
Hacı Ivaz Mehmed Paşa’nın sadareti.
19.08.1739 Hotin Kalesi’nin düşman eline geçmesi.
01.09.1739 Belgrad ateşkesi gereğince Avusturyalıların Sırbistan’dan Rusların da Karadeniz Bölgesi’nden uzaklaştırılmaları.
05.09.1739 Hotin Kalesi’nin alınması.
23.06.1740 Mehmed Paşa’nın azli.
Nişancı Ahmed Paşa’nın sadareti.
21.04.1742 Ahmed Paşa’nın azli.
Hekimoğlu Ali Paşa’nın sadareti.
23.09.1743 Ali Paşa’nın azli.
Seyyid Hasan Paşa’nın sadareti.
27.09.1743 Nadir Şah’ın sekiz gün süren Musul kuşatmasındaki başarısızlığı.
23.08.1745 Kagâverd Savaşı’nda Nadir Şah’ın başarı kazanması.
05.04.1746 Nadir Şah’ın iki devlet arasında yapılan görüşmelerde dini ve askerî isteklerinden vazgeçmesi üzerine Kasrı Şirin Andlaşması’nın yeniden kabul edilmesi.
Osmanlı ile İran arasındaki sınırın kesin olarak çizilmesi.
09.08.1746 Hasan Paşa’nın azli.
Tiryaki Mehmed Paşa’nın sadareti.
24.08.1747 Mehmed Paşa’nın azli.
Seyyid Abdullah Paşa’nın sadareti.
03.01.1750 Abdullah Paşa’nın azli.
Mehmed Emin Paşa’nın sadareti.
26.03.1750 Çarşılar yangını.
Sultan I. Mahmud’un kendi parasıyla esnafın uğradığı bütün zararı ödemesi.
01.07.1752 Mehmed Emin Paşa’nın azli.
Köse Mustafa Paşa’nın sadareti.
21.10.1754 Uzunçarşı yangını.
13.12.1754 I. Mahmud’un ölümü.
III. Osman’ın padişah olması