Osmanlı devletinin padişahlarından 3. Ahmet’in hayatı, 3. Ahmet dönemi, 3. Ahmet nasıl öldü, 3. Ahmet‘in yaptığı savaşlar, 3. Ahmet‘in babası ve fethettiği yerler gibi bilgilere aşağıdaki yazımızda ulaşabilirsiniz.
3. Ahmet Hayatı
Babası: Sultan IV. Mehmed
Annesi: Emetullah Rabia Gülnüş Sultan
Doğduğu Tarih: 30/31 Aralık 1673
Padişah Olduğu Tarih: 22 Ağustos 1703
Tahtan İndirildiği Tarih: 1/2 Ekim 1730
Vefatı: 1 Temmuz 1736
Saltanatı: 1703 – 1730 (27 Sene)
III. Ahmed, IV. Mehmet’in 1674 yılında yine Emetüllah Gülnûş Sultan’dan dünyaya gelen ikinci oğludur. Ağabeyi ile ahenk içinde 9 yıla yakın veliaht olarak hayatını devam ettirmiştir. Ağabeyi kadar olmasa dahi, hattat, şair ve müziğe meyli bulunan kültürlü bir padişahtır. Birinci Edirne Vakasından hemen sonra yani 1703’ün Ağustos ayında, Hanedan-ı Âli Osman aleyhine sözlerin dahi söylendiği bir havada, Şeyhülislâmın ısrarıyla tahta geçirilmiştir. III. Ahmed dönemini ana hatlarıyla şöylece özetlemek mümkündür:
Birinci Saltanat Devresi (1703-1718):
1703-1711 tarihleri arasındaki ilk yıllarında, önce iç huzuru sağlamaya çalışmış ve Edirne Vakasının failleri teker teker cezalandırılmıştır. Sokullu veya Köprülü gibi dirayetli bir sadrazam arayışındaydı ve kendisini tahta getirenlerin etkilerinin farkındaydı. Çok sayıda sadrazam değişikliğinden sonra Silahtar Damat Çorlulu Ali Paşa’da karar kıldı ve devlet işlerini önemli ölçüde 4 yıl kadar ona havale etti.
Bu arada Avrupa’da İsveç Kralı Carl’ın Deli Petro’ya yenilip sonra da Osmanlı topraklarına sığınması, Osmanlı Devleti ile Rusya arasında Nisan 1711’de harp başlamasına sebep oldu. Prut Seferi diye tarihe geçen bu savaşta Osmanlı ordularının komutanı sadrazam Baltacı Mehmed Paşa Serdar-ı Ekremliğe tayin edildi. Çar, mağlup olacağını anlayınca, Başbakan Baron Şafirov vasıtasıyla çok değerli mücevherlerini hediye gönderdi ve sulh antlaşması yapılmasını arzuladı. İsveç Kralı ve Kırım Hanı Devlet Giray’ın farklı kanaatlerini dinlemeyen ve müşavirlerinin etkisi altında kalan Baltacı Mehmed Paşa, çok cazip şartlarla sulh akdi yaptı ve muzaffer bir komutan olarak İstanbul’a gelmek üzere yola çıktı (Prut Muahedenamesi, Temmuz 1711). Bu hadise üzerine muhalifleri, Baltacı Mehmed Paşa aleyhinde her türlü iftirayı yapmaya ve Padişah’ı etkilemeye başladılar. Neticede Kasım 1711’de Edirne’de iken azil haberi geldi. Sonradan Deli Petro sözünde durmayınca, yeni bir savaş başlamadan bitti ve Şehit Ali Paşa’nın 1713’de imzaladığı Edirne Antlaşması ile Karlofça’da verilen yerler Rusya’dan geri alındı. dersimiz.com
Sadrazam Silahtar Ali Paşa’nın, Karlofça’da verilenler Rusya’dan alındığı gibi, Venedik ve Avusturya’dan da alınması gerekir şeklindeki düşüncesi ve Venedik’in Karadağlı âsileri himaye etmesi, aradan geçen 15 yıldan sonra 1714 yılında Venedik’e harp ilan edilmesine sebep oldu. Avusturya’nın da Venedik’i desteklemesi üzerine, maalesef Damat Ali Paşa’nın şehit olmasıyla sonuçlanan bir mağlubiyet alındı (1716). Bir sene sonra yani 1717 yılında Belgrad düşünce, 1718 tarihli Pasarofça Muahedenamesi ile savaşa son verildi. Artık yeni bir dönem başlıyordu ve III. Ahmet’in 15 yıl süren birinci saltanat devresi sona eriyordu.
İkinci Saltanat Devresi = Lale Devri:
Mayıs 1718’de sadrazamlığa getirilen Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın sadrazamlığı ile başlayan ve 1730 yılına kadar devam eden devreye Lale Devri diyoruz. 1723’de başlayan İran Savaşları bu dönemin 1730’da tamamen sona ermesine sebep olmuştur. Her çeşit kültür faaliyetlerinin arttığı, Matbaanın tam olarak hizmet vermeye başladığı ve harpten ziyade sulh, sükûn ve de eğlencenin hâkim olduğu bu dönem, Osmanlı tarihi için ayrı bir sayfadır. Maalesef ihtiva ettiği bazı gayr-i meşru sayfalar sebebiyle bu huzur devam edememiştir. Rusya’nın İran’a girmesi ve Osmanlı Devleti’nin de bu duruma müdahale mecburiyetinin bulunması, 7 sene sürecek olan İran Savaşlarını başlattı. Köprülü-zâde Abdullah Paşa’nın Tebriz’i fethetmesi ve İran’a ait beş eyaletin Osmanlı Devleti’ne ilhak edilmesi, Ekim 1727’de yapılan Hemedân Antlaşması ile Sünnî olan Eşref Şah Üveysî tarafından kabul edildi. Ancak Şiî olan Nâdir Han’ın bunları kabul etmeyerek bazı yerleri Osmanlı Devleti’nden geri alması, savaşı yeniden başlattı. Padişah ile sadrazamın İran Seferini 1723 baharına erteleme arzuları tepkiyle karşılandı.
Damat İbrahim Paşa’nın aleyhindeki bu rüzgar, kendi yakınlarına devletin bazı makamlarını ve menfaatlerini peşkeş çekmesi de ilave edilince, daha da arttı ve bu durum yeniçerileri azdırdı. Bir bahriye neferi olan Patrona Halil’in başını çektiği bu isyan hareketi, tarihin en kötü isyanı olacak şekilde genişledi. Yağmalar, hapishanelerdeki tutukluları serbest bırakarak silahlandırmalar ve ev baskınları artınca, asilerin Padişah’tan kellelerini istedikleri Damat İbrahim Paşa ve yakınlarından olan bazı paşalar idam edildiler. 1 Ekim 1730 günü, âsiler bununla da yetinmeyip Padişah’ın görevden ayrılmasını istediler ve gerçekten III. Ahmet’i o gece biraderi II. Mustafa’nın oğlu Sultan Mahmut’u tahta davet ederek kendisinin feragat ettiğini açıklamak mecburiyetinde bıraktılar. III. Ahmed, ailesi ile birlikte Topkapı Sarayındaki dairelerinde 5 küsur yıl daha yaşadı ve 62 yaşında iken Temmuz 1736 tarihinde vefat etti. Az da olsa İslam’a aykırı olan fiiller, bir huzur dönemini daha sona erdiriyordu.
ZEVCELERİ: (III. Ahmet’in hanımlarının sayısı bazı tarihçilere göre 13’ü ve bazılarına göre de 18’i bulmuştur. Biz, Kadın Efendileri ile birlikte 18 Hanım’ını tesbit edebildik.). KADIN EFENDİLERİ: 1- Emetüllah Baş Kadın. Baş Haseki. 2- Rukıyye İkinci Kadın. 3- Emîne Mihrişah İkinci Kadın; III. Mustafa’nın annesi. 4- Hatice İkinci Kadın. 5- Râbi’a Şermi Kadın. 6- Zeyneb Kadın. 7- Emîne Musalli Kadın. 8- Hanife Kadın. 9- Gülşen Kadın. 10- Ümmü Gülsüm Kadın. 11- Hürrem Kadın. 12- Meylî Kadın. 13- Fatma HümâŞah Kadın. 14- Nijad Kadın. 15- Nazîfe Kadın. İKBALLERİ: 16-Şâyeste Sultân. 17-Ayşe Hanım; İkinci veya Üçüncü İkbaldir. 18 -Hâtem Hâtûn.
ÇOCUKLARI: (III. Ahmed, Osmanlı Padişahları arasında en çok kadınla evlenen devlet adamlarındandır ve bir kısım tarihçilere göre çocuklarının sayısı 50’yi bulmaktadır. Biz sadece bilinen ve meşhur olanlarını zikrettik.). 1-Şehzâde Mehmed. 2-Şehzâde Abdülmelik. 3-Şehzâde Murad. 4-Şehzâde Mehmed Hân. 5-Şehzâde Süleyman Hân. 6-Şehzâde Mustafa III. 7-Şehzâde Selim. 8-Şehzâde Ali. 9- Fatma Sultân. 10- Âtike Sultân. 11- Zeyneb Sultân. 12-Şehzâde Bâyezid Hân. 13- Ümmü Gülsüm Sultân. 14- Sâliha Sultân. 15- Ayşe Sultân; 16- Hatice Sultân; 17- Nazife Sultân; 18- Esmâ Sultân; 19- Zübeyde Sultân; 20-Şehzâde Sultân Nu’man Hân; 21-Şehzâde İbrahim; 22- Abdülhamid I; 23-Şehzâde Seyfeddin; 24- Emetüllah Sultân; 25- Ayşe Sultân (Küçük); 26- Emine Sultân .
Döneminin Önemli Olayları:
22.08.1703 Sultan II. Mustafa’nın halli.
III. Ahmed’in padişah olması.
17.11.1703 Edirne olayı faillerinin tasfiyesi.
28.09.1704 Enişte Hasan Paşa’nın azli.
Ahmed Paşa’nın sadareti.
25.11.1704 Ahmed Paşa’nın azli.
Baltacı Mehmed Paşa’nın sadareti.
03.05.1706 Baltacı Mehmed Paşa’nın azli.
Çorlu’lu Ali Paşa’nın sadareti.
14.11.1708 Cezayir-Oran Kalesi’nin teslim alınması.
16.06.1710 Ali Paşa’nın azli.
Köprülüzade Numan Paşa’nın sadareti.
18.08.1710 Numan Paşa’nın azli.
Mehmed Paşa’nın ikinci kez sadareti.
09.04.1711 Baltacı Mehmed Paşa’nın Prut seferine hareketi.
19.07.1711 Prut Muharebesi.
21.07.1711 Prut ön anlaşması.
01.02.1713 İsveç Kralı Demirbaş Şarl’ın ülkesine iadesi.
06.04.1713 Süleyman Paşa’nın azli, Hoca İbrahim Paşa’nın sadareti.
27.04.1713 İbrahim Paşa’nın azli.
Silâhdar Ali Paşa’nın sadareti.
24.06.1713 Edirne Anlaşması.
08.11.1714 Venedik seferine karar verilmesi.
01.04.1715 Padişah ve Veziriazamın Ordu ile Edirne’ye hareketi.
07.07.1715 İstendil Adaları’nın fethi.
07.08.1715 Kuzey Mora’nın fethi.
Ordu’nun güney Mora’ya hareketi.
24.09.1715 Girit Suda Kalesi’nin fethi.
1716 Venediklileri koruyan Avusturyalılara karşı Nemçe seferi.
05.08.1716 Petervaradin bozgunu.
08.08.1716 Silahdar Ali Paşa’nın şehit olması.
24.08.1716 Hacı Halil Paşa’nın sadaret ve serdarlığı.
30.09.1716 Mora Deftereminliği görevinde olan tarihçi Naimâ’nın ölümü.
20.10.1716 Macaristan’daki son Türk vilayet merkezi olan Temaşvar’ın düşman eline geçmesi.
28.01.1717 Şehzade Mustafa’nın doğumu.
18.08.1717 Belgrad’ın düşman eline geçmesi.
21.08.1718 Avusturya ile barış andlaşmasının imzalanması.
Pasarofça Antlaşması.
09.07.1723 Tiflis ve Gori anahtarlarının III. Ahmed’e takdimi.
15.10.1723 İran’da Kirmanşah, Erdelan, Loristan eyalet merkezlerinin işgali.
24.06.1724 Batı İran’ın taksimine dair Osmanlı-Rus andlaşması.
31.08.1724 Nahçivan ve Hemedan şehirlerinin fethi.
03.11.1724 Erivan’ın ve Nihavend Kaleleri’nin fethi.
20.03.1725 Şehzade Abdülhamid’in doğumu.
03.08.1725 İran Azerbaycan’ının başşehri olan Tebriz’in fethi.
04.09.1725 Kafkas Cephesi’nde Luri ve Gence Kaleleri’nin fethi.
06.09.1726 Hürremâbad’ın işgali ve Loristan’ın ilhakı.
05.07.1727 İmparatorluk bünyesinde matbaanın kurulması kararı.
16.12.1727 İbrahim Müteferrika matbaasının çalışmaya başlaması.
El yazması yerine basılı eserlerin yaygınlaştırılması çalışmaları dönemine geçirilmesi.
Batı İran ve Güney Kafkasya’daki Osmanlı fetihlerini kabul eden Eşref Şah ile Hemedan Barışı’nın imzalanması.
Müteferrika matbaasında basılan ilk eser “Van Kulu Lugati”
28.07.1729 Nihavend’in, Safavilerce işgali.
03.08.1730 III. Ahmed’in doğu seferine başlaması.
28.09.1730 Patrona Halil İsyanı.
01.10.1730 III. Ahmed’in tahtan ferâgatı.
I. Mahmud’un Padişah olması.