9. Sınıf Tutku Yayıncılık Fizik 1. Ünite Sonu Ölçme Değerlendirme Sayfa 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51 Cevaplarını yazımızın devamından okuyabilirsiniz.
1. Ünite Sonu Ölçme Ve Değerlendirme Soruları
A. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1) Aşağıdaki paragraftan yola çıkarak şıklarda verilen soruları yanıtlayınız.
Fizik bilimi; mekanik, termodinamik, elektromanyetizma, optik, katıhâl fiziği, atom fiziği, nükleer fizik, yüksek enerji ve plazma fiziği gibi alt dallardan oluşur. Bu alt dallardaki çalışmalar, mühendislik ve tıp alanları ile teknolojik gelişmelerde başlıca dayanak noktasıdır.
Buna göre;
a) Fizik biliminin prensiplerine dayalı çalışan tıp alanında kullanılmakta olan araç ve gereçlere örnekler veriniz.
Cevap: Görüntüleme cihazları, tıp alanında kullanılan araç ve gereçlere örnek verilebilir. Bazı görüntüleme cihazları:
- MR (manyetik rezonans) cihazı
- tomografi cihazı
- ultrason cihazı
b) Fizik biliminin prensiplerine dayalı çalışan ulaşım araçlarına örnekler veriniz.
Bunlara örnek olarak otobüs, uçak, tren gibi araçları örnek verebiliriz. Bunlar motorlu veya elektrikli olabilmektedir. İki şekilde de fizik prensiplerinden faydalanılır. Motorlu olanlarında yakıtlardan elde edilen enerjiyle dönme kinetik enerjisi elde edilir. Bu tip uygulamalara fizik ilkeleri ile ulaşılmıştır.
c) Fizik biliminin prensiplerine dayalı çalışan ev araç ve gereçlerine örnekler vererek fiziğin hangi alt dalına ait çalışmaların ürünü olduğunu belirtiniz.
Bunlara evlerimizde çalışan neredeyse bütün elektrikli aletleri örnek verebiliriz: televizyon, telefon, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, fırın, mikser, blender, su ısıtıcısı, elektrikli süpürge…
Özellikle hareketli aletlerde elektrik motorları bulunur. Bu aletler elektrik enerjisini alır ve dönme kinetik enerjisine dönüştürür.
Televizyon ve telefon gibi aletlerde ise LCD gibi görüntüleme teknolojilerinden yararlanılır. Bu aletler modern fiziğin teknolojideki uygulamalarına örnek olarak verilebilir.
Bu aletlerde fiziğin elektrik, manyetizma, Modern fizik gibi alt dalları kullanılır.
ç) Fizik biliminin termodinamik alt alanındaki çalışmalar sonucunda günlük hayatımıza girmiş araç ve gereçlere örnek veriniz.
Termodinamik ısı ile ilgili çalışmalar yapar. Bunlara yalıtım, hal değişimi, genleşme gibi durumlar örnek verilebilir. Evlerimizde günlük hayatımızda kullandığımız termoslar termodinamik ile ilgili yapılan çalışmalarla üretilmiştir. Termosun içine konan madde dışarıyla ısı alışverişi çok az olduğu için soğuksa soğuk, sıcaksa sıcak kalır.
Bunun dışında klimalar, buzdolapları, dondurucular, elektrikli sobalar gibi ürünler de termodinamik kanunlarına göre çalışır.
d) Gözlük, dürbün, teleskop gibi araçlar fiziğin hangi alt dalına ait ürünlerdir?
Optik: ışığın kırılması, yansıması ve girişimi bilgilerinden yararlanılarak mercek ve aynalar geliştirilen alt daldır. Geliştirilen bu ürünler en çok gözlüklerde, mikroskoplarda, teleskoplarda, fotoğraf makinelerinde vs. kullanılır.
Bu nedenle cevap optiktir
2) Skaler nicelikleri vektörel niceliklerden ayıran özellikler nedir?
Fizikte büyüklüğü, başlangıç noktası, yönü ve doğrultusu olan büyüklüklere vektörel büyüklük denir. Temel büyüklüklerden türetilmiştir ve skaler büyüklükten tek farkı, yönünün bulunmasıdır. Hız, ağırlık ve itme gibi büyüklükler vektörel büyüklüktür. Fizikte büyüklüklerin bir çoğu, vektörel büyüklüklere girer.
Temel büyüklüklerden türetilmiş büyüklüktür.
Sayı ve birimle birlikte mutlaka yönde olmak zorundadır.
Vektörler, yönlendirilmiş doğru parçasıyla gösterilir.
Skaler büyüklük nedir
Fizikte büyüklüğü yalnızca bir sayı ve bir birimle ifade edilebilen büyüklüklere skaler büyüklük denir. Fizikteki temel büyüklükler skaler büyüklüklerdir. Sıcaklık, kütle, hacim ve zaman skaler büyüklüktür.
Yalnızca bir sayı ve bir birimle ifade edilebilen büyüklüklerdir.
Yönü yoktur.
Temel büyüklüklerdir.
3) Vektörel niceliklerde eşit vektör olma özellikleri nelerdir?
Eşit vektörler olma şartları:
- Aynı yönlü
- Aynı doğrultulu
- Aynı büyüklükteki vektörler eşit vektör olabilir.
Vektörler ile ilgili bilgi edinelim:
– Sayısal büyüklüğü ve yönü olan, bu iki nitelikle ifade edilebilen niceliklere “vektörel büyüklükler” denir.
– Vektörel büyüklüklere örnek verelim: Kuvvet, konum, hız, ivme…
– Bir vektör adlandırılırken o vektörü temsil eden bir harf seçilir ve üzerine ok işareti konulur.
– Vektörün büyüklüğü istenirse, burada yön dikkate alınmaz ve skaler bir sonuç elde edilir. Vektörün büyüklüğünü ifade ederken harf üzerine vektör konulmaz, veya harf üzeri vektörlü ifade mutlak değer içine alınır.
– Vektörler, başlangıç ve bitiş noktası, büyüklüğü, doğrultusu ve yönü olan bir ok ile ifade edilir.
– Buradaki ok, vektörün büyüklüğü ile orantılıdır ve vektör ile aynı yönlüdür.
– Bir vektörün negatifi (zıttı): Büyüklüğü ve doğrultusu eşit, yönü zıt vektörler birbirinin negatifidir, diğer bir değişle zıttıdır. Zıt vektörleri ifade etmek için iki vektörden biri seçilir ve önüne eksi işareti konulur.
– Vektörler taşınabilir. Fakat taşınırken büyüklük ve yön değiştirilmemelidir.
– Vektörler toplanabilir. Bunun için farklı yollar üretilmiştir: Paralelkenar yöntemi, uç uca ekleme yöntemi.
– Vektörler bileşenlerine ayrılabilir. Genellikle vektörler kartezyen koordinat düzlemi üzerimde dik bileşenlerine ayrılırlar.
– İki vektör arasındaki fark bulunabilir. Bunun için iki yöntem vardır: ya doğrudan çıkarma işlemi yapılır ya da çıkarma işlemi toplama işlemine benzetilerek yapılır.
4) Vektörel niceliklerde zıt vektör olma özellikleri nelerdir?
Sadece sayı ile ifade edilemeyen; belirli bir doğrultuya, yöne, şiddete ve uygulama noktasına sahip olan büyüklüklere vektörel büyüklük adı verilir. Bir vektörün (-) ile çarpılması sonucunda, o vektöre zıt bir vektör elde edilir. Başka bir ifade ile, büyüklüğü ve doğrultusu aynı fakat yönleri farklı olan vektörlere zıt vektörler denir.
Vektörler hakkında bazı bilgiler verelim.
- İki vektörün toplamı ya da farkı, yine bir vektör belirtir.
- Vektörlerde toplama değişme özelliği bulunur.
- Bir vektörü skaler bir sayı ile çarpmak ya da bölmek, o vektörün büyüklüğünü o sayı ile çarpmak ya da bölmek anlamına gelir.
- Bir vektör doğrultusu, yönü ve şiddeti değiştirilmeden farklı bir noktaya taşınabilir.
5) Temel ve türetilmiş büyüklüklere örnekler vererek aralarındaki farkı açıklayınız.
Temel büyüklükler yani
- Kütle
- Işık şiddeti
- Sıcaklık
- Akım şiddeti
- Madde miktari
- Uzunluk
- Zaman
Bunlar başka büyüklüğe ihtiyaç kalmadan yapılabilen büyüklüklerdir ancak türetilmiş büyüklükler(adı üstünde) başka büyüklüklerden yararlanılarak elde edilir.
Örneğin hız = yol/zaman yani uzunluk/zaman iki tane temel büyüklukle elde edildi yani hız türetilmiş bunun dışında türetilmiş büyüklüklere ağırlık ivme vb eklenebilir
6) TÜBİTAK’ın vizyonu nedir? Açıklayınız.
TÜBİTAK vizyonu, “Toplumumuzun yaşam kalitesinin artmasına ve ülkemizin sürdürülebilir gelişmesine hizmet eden, bilim ve teknoloji alanlarında yenilikçi, yönlendirici, katılımcı ve paylaşımcı bir kurum olmak”;
B. Aşağıda verilen ifadelerde yargılar doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
(Y) 1) Evrenin oluşumunu ve yapısını fizik bilimi incelerken atomun yapısını yalnızca kimya bilimi incelemektedir.
(D) 2) Fizik bilim dalı evrenin oluşumunu astronomi bilim dalı ile birlikte inceler.
(D) 3) Fiziğin alt dalı mekanik; statik, kinematik ve termodinamik bölümlerinden oluşur.
(D) 4) Elektriğin de manyetik maddeler gibi manyetik etkisi bulunmaktadır.
(Y) 5) Atom fiziği radyoaktif maddeleri ve yaptıkları ışımaları inceler.
(D) 6) Plazma fiziği tıp alanında kanser tedavisindeki cihazlarda kullanılır.
(D) 7) Archimedes, fizik biliminin yanı sıra felsefe ile de ilgilenen bilim insanlarından biridir.
(Y) 8) Temel büyüklüklerin bazıları vektöreldir.
(Y) 9) Kronometreler sürat ölçen araçlardır.
(D) 10) Vektörel büyüklükler sayı, birim ve yön ile eksiksiz tanımlanır.
C. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerlere kutucuklarda verilen sözcüklerden uygun olanını yazınız.
1 sistem 6 kristal 11 endüstriyel 2 büyük patlama 7 lazer 12 radyoaktif
3 ışık 8 nükleer fizik 13 havacılık 4 yıldız 9 yön 14 parçacık fiziği
5 optik 10 küçük 15 Higgs bozonu
Ç. Aşağıdaki tabloyu, tabloda verilen büyüklüklerin taşıdığı özelliğine (+), taşımadığı özelliğine
(–) koyarak doldurunuz.
D. Aşağıdaki ifadeleri uygun terimlerle eşleştiriniz.
1 ç 2 a 3 f 4 e 5 d 6 c 7 b
E. Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruların doğru seçeneğini işaretleyiniz
1 D 2 A 3 E 4 D 6 A 5 C 7 D 8 E 9 C 10 D 11 B