Güneş Gözelerinin Verimliliğini Ölçen Düzenek Tasarlayalım
Bilmekte Fayda Var!
Güneş Enerjisi Ne İşe Yarar?
Yenilenebilir enerji kaynaklarından biri olan güneş enerjisinden ısı ve elektrik elde etmede yararlanıyoruz.
Güneş Gözesi Nedir?
Yüzeylerine gelen güneş ışığını elektrik enerjisine dönüştüren düzeneklere güneş gözesi adı verilir. Peki güneş gözeleri ne kadar verimlidir?
Tasarla ve Yap köşesinin bu projesinde ışık enerjisini elektrik enerjisine, elektrik enerjisini de hareket enerjisine dönüştüreceğimiz bir düzenek ile güneş gözelerinin verimliliğini ölçmeye çalışıyoruz.
Nelere İhtiyacımız Var?
- 1 adet 70 mm x 100 mm boyutlarında güneş gözesi
- 2 adet kırmızı krokodil kablo
- 2 adet siyah krokodil kablo
- 1 adet 3 V’luk mini DC motor
- 1 adet plastik pervane
- 2 adet 9 cm x 17 cm boyutlarında duralit
- 4 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 9 cm boyutlarında tahta
- 1 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 15 cm boyutlarında tahta (Bir ucunda 0,5 cm çapında delik olmalı.)
- 1 adet 2 cm uzunluğunda vida
- 1 adet plastik kablo bağı (plastik kelepçe)
- Çift taraflı bant
- Multimetre
- Tornavida
- Cetvel
Ne Yapıyoruz?
1. Etkinliğimize güneş gözesi ve DC motorun yerleştirileceği bölümleri hazırlayarak başlıyoruz.
. 1,5 cm x 1,5 cm x 9 cm boyutlarındaki iki tahtanın bir yüzüne görseldeki gibi çift taraflı bant yapıştıralım ve tahtaları 9 cm x 17 cm boyutlarındaki duralit ile birleştirelim.
. Aynı şekilde 1,5 cm x 1,5 cm x 9 cm boyutlarındaki diğer iki tahtanın da bir yüzüne görseldeki gibi çift taraflı bant yapıştıralım ve tahtaları 9 cm x 17 cm boyutlarındaki duralit ile birleştirelim. 1,5 cm x 1,5 cm x 15 cm boyutlarındaki tahtayı, delikli kısmı yukarıda kalacak şekilde, duralitin üst tarafına vida ile sabitleyelim.
. DC motoru görseldeki gibi çift taraflı bant ve plastik kablo bağı ile tahtaya sabitleyelim. Plastik pervaneyi motor miline takalım.
2. Bu aşamada krokodil kabloları kullanarak düzeneğimizin bağlantılarını yapıp devredeki potansiyel farkını ve devreden geçen akımın şiddetini ölçeceğiz. Bağlantıları yaparken görsellerdeki gibi kırmızı kabloları ve siyah kabloları kendi aralarında bağlayalım.
. Güneş ışıkları güneş gözesinin üzerine düşüyor. Multimetreyi devreye paralel bağlayarak devredeki potansiyel farkını ölçelim. Devrede 2,81 V’luk potansiyel fark oluştuğunu gözlemleriz.
. Şimdi de multimetreyi devreye seri bağlayarak devredeki akımın şiddetini ölçelim. Devrede 0,12 – 0,13 A akım şiddeti oluştuğunu gözlemleriz.
Ne OIdu?
Açık, güneşli bir havada metrekareye saniyede yaklaşık 1000 W enerji düşer. Kullandığımız güneş gözesinin boyutlarıysa 7 cm x 10 cm. Dolayısıyla güneş gözesinin üzerine düşen güç:
P1= 1000 . 0,07 . 0,10 = 7 W
Güneş gözesinin devreye sağladığı güç:
Elektriksel güç = Potansiyel fark x Akım şiddeti
P = V . I
= 2,81 V . 0,13 A
= 0,3653 W
Güneş gözesinin verimliliği:
Verimlilik = P2 / P1
Verimlilik = 0,3653 / 7
Verimlilik = 0,0522,= %5,22 
Bir güneş gözesinin gerçekte ne kadar iyi çalıştığını belirlemek için, güneş gözesinin güneş enerjisini elektrik enerjisine dönüştürdüğü sıradaki verimliliğini ölçmek önemlidir.
Işığın bir kısmı güneş gözesinin yüzeyinden yansıtılır, bir kısmıysa göze içindeki elektrik devresinde ısıya dönüşür. Bu yüzden gözenin verimliliği hiçbir zaman %100 değildir.
Güneş gözeleri, yapılarına göre, %5 ile %20 arasında bir verimle güneş enerjisini elektrik enerjisine çevirebilir.
Kaynaklar:
- Komisyon,8. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi, Ankara, 2012.
- https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/gunes-gozeleri-nasil-calisir
- https://www.exploratorium.edu