Dünyanın En Tuzlu Suları
Dünya yüzeyinin yaklaşık %70’i suyla kaplıdır. Bu suyun yaklaşık %97’sini ise okyanuslar oluşturur. Okyanuslar milyarca ton tuz içerebilir. Tuzluluk oranı ise bölgeden bölgeye değişir. Örneğin Ekvator çevresindeki sulak alanlar aşırı sıcaklardan dolayı çok tuzludur. Kutuplarda ise buzulların erimesi ve soğuk hava nedeniyle okyanusların tuzluluk oranı düşüktür.
Tuz Hangi Elementlerden Oluşur?
Yemeğimizi tatlandırmak için tuz kullanırız. Tuzlar artı ve eksi yüklü iyonların birbiriyle iyonik bağ kurmasıyla oluşan kimyasal maddelerdir. Örneğin sofrada kullandığımız tuz (NaCl) artı yüklü sodyum (Na+) ve eksi yüklü klorür (Cl–) iyonlarından oluşur. Yeryüzündeki sularda farklı iyonlardan oluşan çeşitli tuzlar bulunur.
Dünya’da Tuzluluk Oranları Nedir?
Deniz ve okyanusların genel olarak tuzluluk oranı %3,5’tir. Ürdün sınırında yer alan Lut Gölü’nün tuzluluk oranıysa yaklaşık %34’tür. Yani Lut Gölü’nün tuzluluk oranı deniz ve okyanuslarınkine göre 10 kat daha fazladır. Deniz ve okyanuslarda tuz olarak büyük oranda sodyum klorür (NaCl) bulunurken Lut Gölü’ndeki tuzlar farklı klorür tuzlarının yanı sıra bromür tuzlarından oluşur.
Antarktika’daki Victoria Toprakları’nda bulunan Don Juan Gölü’nün derinliği 10-30 cm arasında değişir. Hayli küçük ve sığ olan bu sulak alanının tuzluluk oranı %44’tür. İçeriğinde bulunan kalsiyum klorür tuzları -50°C’ye kadar sıvı hâlde kalabilir. Etrafı dağlarla çevrili olan göle konumundan dolayı kar yağmaz. Göl çevresindeki hava hayli soğuk ve kurudur. Gölün neden bu kadar tuzlu olduğu ile ilgili araştırmalar halen devam ediyor.
Don Juan Gölü
Dünyanın en büyük tuz göllerinden biri de Bolivya’da bulunan Salar de Uyuni Gölü’dür. Göl toplamda 10.582 km2‘lik bir alana yayılmıştır. 3653 metre yükseklikte bulunan Salar de Uyuni Gölü’nün tarih öncesi çağlarda kurumuş farklı göllerin tekrar suyla dolmasıyla oluştuğu düşünülüyor. Gölün yüzeyi tamamen altıgen şekle sahip tuz kristalleriyle kaplıdır. Yaklaşık 10 milyar ton tuza sahip olduğu düşünülen gölden her yıl 25 bin ton tuz çıkarılır. Dünya genelindeki lityum ihtiyacının %50 ila %70’isi bu gölden karşılanır. Salar de Uyuni Gölü flamingoların yuva yaptığı önemli bir yaşam alanıdır. 2017 yılında vizyona giren Star Wars: Son Jedi filminde Crait adı verilen hayali gezegende geçen sahneler burada çekilmiştir.
Türkiye’deki Göllerin Tuzluluk Oranları Nedir?
Türkiye’de Ankara, Konya ve Aksaray illeri ile çevrili olan Tuz Gölü yaklaşık 1500 km2‘lik bir alana sahiptir. Van Gölü’nden sonra Türkiye’nin en büyük gölüdür. Dünyanın da en büyük tuz göllerinden biridir. Türkiye’nin en az yağış alan bölgesinde bulunan Tuz Gölü’nün tuz oranı %32,4’tür.
Tuz Gölü’nde Hangi Canlılar Yaşar?
Zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahip olan Tuz Gölü’nde 85 kuş türü (örneğin bataklık kırlangıcı, suna, angıt, çamurcun, kılıçgaga, kocagöz ve martı türleri), dördü endemik olmak üzere 129 böcek türü, 15 memeli türü ve 38 endemik bitki türü bulunur. Türkiye’nin tuz ihtiyacının %40’ı Tuz Gölü’nden sağlanır.
Bataklık kırlangıcı, Tuz Gölü’nde yaşayan kuşlardan biri
Kaynaklar:
- http://www.bbc.com/earth/story/20160809-earths-saltiest-place-makes-the-dead-sea-look-like-tapwater
- https://www.sciencefocus.com/planet-earth/how-much-salt-is-there-in-the-dead-sea/
- https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5824/
- https://tvk.csb.gov.tr/tuz-golu-i-400
- https://www.washington.edu/news/2017/11/15/salt-pond-in-antarctica-one-of-saltiest-waters-on-earth-is-fed-from-beneath/
- https://oceanservice.noaa.gov/facts/whysalty.html
- https://faculty.washington.edu/dcatling/Toner2017_Don_Juan_Pond_water_chemistry.pdf