Yiyeceklerin Tadını Nasıl Alıyoruz?
Limon ağzımızda ekşi bir tat bırakırken, balın tadını şekerli olarak algılarız. Fakat tatlar bu şekilde farklı algılanmamızı sağlayan tat alma duyumuz nasıl çalışır?
Dilimizin yüzeyindeki çıkıntılara hiç dikkat ettiniz mi? Tat alma organımız olan dilimizin yüzeyinde bulunan papilla adı verilen küçük çıkıntılarda tat tomurcukları yer alır. Tat tomurcuklarında kemoreseptör adı verilen özelleşmiş duyu hücreleri bulunur ve bu reseptörler tatların algılanmasını sağlar. Beş tür tat duyusuna sahip olan insanlar, tatlı, tuzlu, acı, ekşi ve umami tatlarını algılayabilirler. Umami, “lezzetli” anlamına gelir ve proteinlerin yapı taşı olan amino asitler tarafından duyusal sinyallerden kaynaklanan bir tat hissidir.
Ttsz / iStock
Dildeki tat alma reseptörleri
Tatların algılanabilmesi için yediğimiz yiyeceklerin moleküllerinin ağzı kaplayan mukus yani tükürük içinde çözünmesi gerekir. Kimyasal maddelerin çözünmesi sonucu ortaya çıkan sinyaller, kemoreseptörleri uyarır ve uyarılan reseptörlerde elektriksel ve kimyasal değişiklikler oluşur. Oluşan sinyaller beyin korteksinde bulunan tat alma merkezine ulaştırılır ve böylece yiyeceklerin tadı algılanır.
Dilin belirli bölgelerinin belirli tat algılarından sorumlu olduğu düşüncesi yanlıştır. Aslında her bir tat tomurcuğunda çeşitli reseptör hücreleri bulunur ve her biri beş tat duyusunu da algılayabilir. Bu nedenle dilin arka kısmının acı, ön kısmının tatlı, ön kenarların tuzlu, arka kenarların ekşi tatları algıladığı bilgisi yanlıştır.
Yiyeceklerin tadıyla ilgili algımız, tat ve koku duyularının birbirini desteklemesi sonucu oluşur. Sinüzit, grip, nezle gibi nedenlerden dolayı koku alma duyumuzda bir azalma olduğunda, bu durumdan tat alma duyumuz da olumsuz etkilenir. Ayrıca aşırı soğuk ya da sıcak yiyecekler art arda tüketildiğinde de tat duyusu zarar görebilir.