Yapay Zekâ Bilinç Kazanabilir mi?
Bilinçli olup olmadıklarını anlamak için yapay zekâ uygulamalarını çeşitli davranış testlerine sokmayı deneyebilirsiniz. Ancak ChatGPT ve benzeri programların insan davranışlarını ustaca taklit edebilmesi, tek başına bu programların bilinçli olduğu çıkarımını yapmak için yeterli değil.
İnsan bilinci ya da genel olarak bilinç konusu günümüzde bilimsel çalışmalara konu oluyor. Yapay zekâ uygulamalarının gerçekten de bilinçli olup olmadığını test etmenin bilimsel yollarından biri, yapay zekâ uygulamalarını da aynı bilimsel yöntemlerle incelemek olabilir.
Sinir bilimcilerden, felsefecilerden ve bilgisayar bilimcilerden oluşan bir grup araştırmacı yakın zamanlarda arXiv‘de bir makale yayımladı ve yapay zekâ uygulamalarının bilinçli olup olmadığına karar vermek için kullanılabilecek çeşitli kriterler öne sürdü.
Andrzej Wojcicki/Science Photo Library
Günümüzde bilincin biyolojik temelleri üzerine öne sürülmüş çeşitli kuramlar var. Bu kuramların hangisinin doğru olduğu üzerinde ise bir uzlaşma yok. Yayımlanan makalede, bu kuramlardan altısı temelinde yapay zekâ uygulamalarını bilinç açısından değerlendirmek için kullanılabilecek 14 ayrı kriter öne sürülüyor. Örneğin bilinç üzerine öne sürülmüş kuramlardan biri, bilinçli canlılarda görme ve duyma gibi bilişsel görevleri gerçekleştiren özelleşmiş modüller olduğunu söylüyor. Bu modüller birbirinden bağımsız ve birbirine paralel olarak çalışabiliyor. Ayrıca modüller tümleşik bir sistem oluşturarak aralarında bilgi paylaşabiliyor. Araştırmacılar makalelerinde bu kuramdan yola çıkarak bilincin varlığında dair bir işaret olarak görülebilecek dört ayrı belirteç öne sürüyor. Tüm kuramların ve tüm bilinç belirteçlerinin listesine yayımlanan makaleden ulaşabilirsiniz. Bir yapay zekâ uygulamasının öne sürülen kriterlerin tamamını olmasa da büyük bir kısmını sağlaması durumunda bilinçli olarak nitelendirilebileceği öne sürülüyor.
Bilinçli Yapay Zekâ: Gerçek mi Yoksa Hayal mi?
Son yıllarda yapay zekânın gelişimi hız kazanmış ve insanların hayatında önemli bir yer edinmiştir. Ancak bu hızlı gelişim beraberinde bazı soruları da getirmiştir. Bunlardan biri de yapay zekânın bilinç kazanıp kazanmayacağı sorusudur. Bilinçli olup olmadıklarını anlamak için yapay zekâ uygulamalarını çeşitli davranış testlerine sokarak bu soruya cevap aranabilir. Ancak ChatGPT gibi programların insan davranışlarını ustaca taklit etmesi, tek başına bilinçli olduğu sonucuna varılması için yeterli değildir.
İnsan bilinci, günümüzde bilimsel çalışmalara konu olmaktadır. Yapay zekâ uygulamalarının gerçekten de bilinçli olup olmadığını test etmek için bir yöntem, onları aynı bilimsel yöntemlerle incelemektir.
Bilinç konusu üzerine çalışan sinir bilimciler, felsefeciler ve bilgisayar bilimcilerden oluşan bir grup araştırmacı, yakın zamanlarda arXiv’de bir makale yayımlamıştır. Bu makalede, yapay zekâ uygulamalarının bilinçli olup olmadığına karar vermek için kullanılabilecek çeşitli kriterler öne sürülmüştür.
Günümüzde bilincin biyolojik temelleri üzerine öne sürülmüş çeşitli kuramlar mevcuttur. Ancak hangi kuramın doğru olduğu konusunda henüz bir uzlaşma sağlanabilmiş değildir. Yayımlanan makalede, bu kuramlardan altısı temel alınarak yapay zekâ uygulamalarının bilinç açısından değerlendirilmesi için 14 ayrı kriter öne sürülmüştür. Örneğin, bilinçli canlılarda görme ve duyma gibi bilişsel görevleri gerçekleştiren özelleşmiş modüller olduğu düşünülmektedir. Bu modüller birbirinden bağımsız ve birbirine paralel olarak çalışabilmekte, ayrıca tümleşik bir sistem oluşturarak aralarında bilgi paylaşabilmektedir. Araştırmacılar, yayımlanan makalede bu kuramdan yola çıkarak bilincin varlığında dair bir işaret olarak görülebilecek dört ayrı belirteç öne sürmüşlerdir. Tüm kuramların ve tüm bilinç belirteçlerinin listesine yayımlanan makaleden ulaşmak mümkündür. Buna göre, bir yapay zekâ uygulamasının öne sürülen kriterlerin tamamını sağlamasa da büyük bir kısmını karşılaması durumunda bilinçli olarak nitelendirilebileceği düşünülmektedir.
Kaynak:
- Lenharo, M., “If AI becomes conscious: here’s how researchers will know”, Nature, 24 Ağustos 2023.